- İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi
- Vol: 3 Issue: 12
- MEHMET EMİN ERİŞİRGİL VE TÜRK TOPLUMUNUN DEĞİŞİMİ ÜSTÜNE DÜŞÜNCELERİ
MEHMET EMİN ERİŞİRGİL VE TÜRK TOPLUMUNUN DEĞİŞİMİ ÜSTÜNE DÜŞÜNCELERİ
Authors : Bülent Şen
Pages : 131-150
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2012-12-13
Article Type : Other
Abstract :Erişirgil'in hayat serüveninin zenginliği, onun vasıflandırılmasında da çeşitliliğe ve çok cepheliliğe neden olmaktadır: Yazar, felsefeci, düşünce adamı, eğitimci, akademisyen, bürokrat, siyaset adamı… Türk tarihi ve düşüncesinin son derece canlı, zengin, çalkantılı ve kritik dönemeçlerinde kesişen yaşam öyküsü, eserlerinde okuyucuyla paylaştığı gözlemlerinin, tespitlerinin, tanıklıklarının ve yorumlarının değerini, önemini daha da artırmaktadır. Kendi içinde üç ayrı döneme ayıracak olursak: II. Meşrutiyet sonrasının ana fikir akımları ve liderlerini yakından tanıma imkanına sahip oluşu, Darülfünun hocalığı, son Osmanlı meclisinde milletvekili sıfatıyla yer alışı; Cumhuriyet'in kuruluşu sonrası kurucu kadronun yakınında, bazen inkılapların hazırlanması ve uygulamasında icracı olarak üst düzey bürokrat, akademisyen, yönetici olarak güçlü konumda olduğu dönem ve nihayet cumhuriyet devrimleri ve felsefesinin yerleşme-kurumsallaşma dönemi diyeceğimiz bir dönemde milletvekili, bakanlık ve sonrasında yazarlık yaptığı dönem. Bu son dönem aynı zamanda II. Dünya Savaşı sonrasının iç ve dış genel değişim dinamiklerini, Amerika hegemonyası, NATO'ya üyelik, Soğuk Savaş ve Türk-Amerikan yakınlaşması, çok partili hayata geçiş vb. gelişmeleri içine alan bir kırılmaya işaret etmesinin yanında; özel koşulların tazyiki altında "bugün”ün uygun bir konuma yerleştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Nitekim çalışmamızın temasını, bu ihtiyacı karşılamaya dönük entelektüel bir çaba olarak 1950'lerin perspektifinden M. Emin Erişirgil'in bu değişimi anlamlandırma, siyasi ve düşünsel dinamiklerini karşılıklı etkileşim içinde ortaya koyma, "geçmiş-yakın geçmiş-şimdiki zaman” bağlantısı ve çizgiselliğine karşılık gelecek "üçlü tasnif”e dayalı formülasyonunun izahı ve yorumlanması oluşturmaktadır.Keywords : Mehmet Emin Erişirgil, Cumhuriyet Dönemi, Monarşi, 1950'ler, Dönüşüm