- İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 34
- BIR HÜDÂYÎ ŞÂRİHİ OLARAK YÂKÛB AFVÎ EFENDİ VE LEM‘A-İ NÛRÂNİYYE’Sİ
BIR HÜDÂYÎ ŞÂRİHİ OLARAK YÂKÛB AFVÎ EFENDİ VE LEM‘A-İ NÛRÂNİYYE’Sİ
Authors : Adalet Çakır
Pages : 45-114
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2016-06-01
Article Type : Research
Abstract :Celvetî şeyhi Azîz Mahmûd Hüdâyî dîvân sahibi sûfî şairlerdendir. Şiirlerindeki hâkim mâna ve ruh, İbnü’l-Arabî’nin vahdet-i vücûd irfan ve zevkidir. XVIII. yüzyıl Celvetî sûfîsi Yâkûb Afvî’nin onun şiirine yazdığı şerh, bu hususu ortaya koymaktadır. Afvî, Hüdâyî’nin Ezelden aşk ile biz yâne geldik / Muhabbet şem‘ine pervâne geldik beytiyle başlayan, yedi beyitlik nutkunun beş beyitini şerhetmiş ve eserine Lem‘a-i Nûrâniyye ismini vermiştir. Kaynaklarda bahsedildiği halde üzerinde bir inceleme yapılmamış olan bu şerhin, beş adet yazma nüshası mevcuttur. Şârihe göre Hüdâyî bu şiirinde, varlığın Hak’tan varlık sahasına gelişini (mebde) ve tekrar aslına dönüşünü (meâd) anlatmıştır. Afvî eserine mebde ve meâd kavramlarını izâh eden bir mukaddime ile başlayarak şerhe zihnî bir arka plan hazırlamıştır. İki bölümlük mukaddimede, âlemin yaratılış sebebi, varlığın yaratılış süreci ve tekrâr Allah’a dönüş yolculuğunun merhalelerine dâir konuları, vahdet-i vücûd perspektifinden anlatmıştır. Beyitlerin şerhi eserin üçüncü bölümündedir. Sonuç bölümünde şârih, Seyyid Şerîf Cürcânî’nin Tâ‘rifât adlı eserinden istifade ile tasavvufî ıstılahlardan oluşan bir seçki yapmıştır. Bu eser, Hüdâyî’nin şiirine yaklaşımda bir çerçeve metin olduğu kadar, Afvî’nin tasavvufî görüşlerini ortaya koyması bakımından da önemlidir.Keywords : Azîz Mahmûd Hüdâyî, Celvetîlik, Yâkûb Afvî, sûfî mîrâcı, mebde ve meâd, elest bezmi, sûfî şiiri