- İslami İlimler Araştırmaları Dergisi
- Issue: 12
- Hüsün-Kubuh Meselesinin Fıkıh Usulüne ve Fürû Fıkha Yansıması
Hüsün-Kubuh Meselesinin Fıkıh Usulüne ve Fürû Fıkha Yansıması
Authors : Abdullah Yilmaz
Pages : 14-37
Doi:10.54958/iiad.1190973
View : 13 | Download : 5
Publication Date : 2022-12-15
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, hüsün-kubuh problemi fıkhın hem usul hem de füruu ekseninde ele alındı. Kelamcı usulcülerle fukaha metodunu takip eden usulcülerin ilgili kavramları ele alış keyfiyetleri üzerinde duruldu. Özellikle Hanefîlerin meseleye yaklaşımlarına daha tafsilatlı yer verildi. Bunun sebebi, Hanefî usulcülerin, eserlerinde hüsün-kubuh kavramlarını daha sistematik ele almalarıdır, denebilir. Hanefî usulcüler hem hüsün hem de kubuh nitelikli fiilleri li aynihî ve li gayrihî şeklinde ikili taksime tabi tutmuşlar, içerikleri hususunda da oldukça zengin açıklamalar ve açılımlar getirmişlerdir. Usul eserlerinde hüsün-kubuh kavramları, hüküm nazariyesi altında "hüküm-hâkim” başlıkları ile ilişkili olarak ve emir-nehiy konuları işlenirken ele alınır. Bunun yanısıra ilgili kavramların; örfle, teklif-i hüküm-le, şer’î fer’î ahkâmın kazâî-diyânî ayırımıyla da ilişkili olduğunu söyleyebiliriz. Hem hüsün hem de kubhun li aynihî kısmında temelde esaslı bir ayrışmadan bahsedilemez. Hüsün-kubuh kavramları için her iki ekol arasındaki temel ihtilaf aslında kubuh nitelikli fiillerin li gayrihî kısmında ortaya çıkmaktadır. Zira li gayrihî kubuh fiiller Hanefîler nezdinde "Fe-sad” kavramıyla ilişkilendirilirken, kelamcılara göre fesad kavramı, butlanla hüküm açısından eşdeğer görülmüştür. Yine hüsün-kubhun diğer problematik tarafı, fiil veya tasarrufların şekil şartı diyebileceğimiz kazâî yönüyle, iç irade diyebileceğimiz diyânî kısmıyla uyumunda kendini göstermektedir. Bütün bunlar bize hüsün-kubhun fıkhın ana konuları içerisinde değerlendirilebileceği fikrini vermektedir. Bu kavramlar, bilhassa borçlar hukukunda kazâî-diyânî açıdan tasarruflara yaklaşımda ve sıhhat, butlan ve fesad kavramları çerçevesinde fer’î meselelerde hâlâ etkisini sürdürmektedir. Diğer tabirle hâlâ canlı ve sonuçları olabilecek kavramlardır.Keywords : İslam Hukuku, Usul-i fıkıh, Fürû fıkıh, Hüküm, Hüsün-kubuh.