- İslam Tetkikleri Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- Sultan I. Ahmed Han’a Ait Haremeyn’le İlgili Arapça Bir Vakfiye
Sultan I. Ahmed Han’a Ait Haremeyn’le İlgili Arapça Bir Vakfiye
Authors : Mustafa Lütfi Bilge
Pages : 65-101
Doi:10.26650/iuitd.2020.697006
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2020-03-20
Article Type : Research
Abstract :Bu makalenin konusu Osmanlı Sultanı I. Ahmed’in (1603-1617) Hac yollarına ve Haremeyn’e müteveccih hizmetler içeren Arapça Vakfiyesinin (1025/1616) incelenmesididir. Orijinali Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde bulunan Vakfiye hakkında daha önce bir neşir yapılmamış olması dikkat çekiyor. III. Mehmed’ten sonra Osmanlı tahtına geçen I. Ahmed Mısır’daki emlaki (Haslar) gelirlerini tahsis ederek Kahire’de tesis ettiği bu vakıfla Şarkiyye, Mansure ve Garbiyye gibi yerlerden elde edilecek gelirleri Haremeyn halkının ve hacca gidenlerin rahat ve emniyetleri için sarfedilmesini şart koşmuş, yine bu amaç etrafında su yollarının ve kanallarının temizlenmesini istemiştir. Mekke’de kurulan imaretlerde Mısır’dan deşişe adı altında gelen kuru gıdaların Haremeyn’de pişirilerek halka dağıtılması ve Darüşşifa denilen tıp merkezlerinde hacılara sağlık hizmetlerinin verilmesi vakfiye gereği olarak zikredilmiştir. Kabe’nin içindeki bazı düzenlemer yapılması, Kabe’nin yıkılmaya yüz tutmuş iki duvarının tamiratının ele alınması, bu operasyon için İstanbul’da yapılan ve vakfiyede nitak olarak adlandırılan gümüş kaplanmış bakır kuşakların Kabe duvarlarına monte edilmesi sağlanmıştır. Sellerden sonra tehlike arzeden zemzem kuyusunun ağzına bir bilezik hazırlanarak monte edilmiştir. Bütün bu mimari operasyonların başında Hassa mimarlarından Başmimar Hasan Efendi’nin bulunduğunu görüyoruz. Kurulan bu vakıfların üst yönetimi dönemim Mısır Valisi Ahmet Paşa’ya emanet edilmiştir.Keywords : : Sultan I. Ahmed, Haremeyn, Arapça Vakfiye, Hac Yolları, Deşişe, Zemzem