- İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
- Vol: 7 Issue: 2
- اسمُ الفاعلِ ومبالغتُه في القراءاتِ الشَّاذَّةِ عند أبي البقاء العُكْبَريِّ دراسةٌ صرفيَّةٌ توجيهيَّ...
اسمُ الفاعلِ ومبالغتُه في القراءاتِ الشَّاذَّةِ عند أبي البقاء العُكْبَريِّ دراسةٌ صرفيَّةٌ توجيهيَّةٌ
Authors : Kutaıba Al Ibrahim
Pages : 138-182
Doi:10.20486/imad.1183137
View : 12 | Download : 3
Publication Date : 2022-12-31
Article Type : Research
Abstract :Öz Bu araştırma, şâz kırâatler için ihticâcta bulunan en meşhur âlimlerden biri olan Ebü’l-Bekâ el-‘Ukberî\'nin (ö. 616/1219) İ‘râbü’l-kırââti’ş-şevâz adlı kitabında ism-i fâil ve mübâlağalı ism-i fâil konularını şâz kırâatler yönünden esas alarak incelemeyi amaçlamıştır. Bu çalışmada, onun ism-i fâil ve mübâlağalı ism-i fâil konularında şâz kırâatleri delillendirme ve açıklama yöntemi incelenecektir. Ayrıca ism-i fâil ve mübâlağalı ism-i fâil sîgalarının işaret ettiği anlamlar gösterilecek ve şâz kırâatlerin anlamlarına etkisi üzerinde durulacaktır. Çalışma, araştırmayı ve ıstılâhları tanıtan giriş, iki bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Araştırmada betimsel ve analitik yöntem kullanılarak şâz kırâatler taranarak belirlenmiş, el-‘Ukberî’nin şâz kırâatleri incelerken ve yorumlarken takip ettiği yöntem ortaya çıkarılmıştır. Birinci bölümde, ism-i fâilin tanımı ve kısımları el-‘Ukberî’nin şâz kırâatlerde sarfa dayalı yorumlama yöntemine uygun olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde ise ism-i falilin tarifi ve en çok kullanılan vezinleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde ise, mübâlağalı ism-i fâil ve en çok kullanılan vezinleri ve bu vezinlere göre şâz kırâatlerin işaret ettiği anlamlar üzerinde durulmuş ve mesele tetkik edilmiştir. Kezâ bazı âlimlerin bu konudaki görüşlerine yer verilerek onlarla el-‘Ukberî’nin düşünceleri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Şâz kırâatler tayin edilmiş ve sahiplerine nispeti kritik edilmiştir. Sonuç olarak, araştırma, ism-i fâil ve mübâlağalı ism-i fâil vezinlerindeki şâz kırâatlerin tevcih ve değerlendirilmesinde el-‘Ukberî’nin yöntemini incelemiştir. Bu da kelimenin tasrifteki farklı yönleri üzerinde durularak yapılmıştır. Kezâ o, bu vezinleri ve kırâatteki etkilerini açıkça ifade etmiştir.Keywords : Arap Dili ve Belağatı, Morfolojik Tevcîh, Şâz Kırâat, Ebü’l-Bekâ el-‘Ukberî, İ‘râbü’l kırââti’ş-Şevâz kitabı, İsm-i Fâil, Mübâlağalı İsm-i Fâil Sîgası