- İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Belâgat İlminde Tıbâk (Tezat) Sanatı: Mâide Sûresi Örneği
Belâgat İlminde Tıbâk (Tezat) Sanatı: Mâide Sûresi Örneği
Authors : Şerif Ahmet Çelik, Hüseyin Yaşar
Pages : 66-97
Doi:10.20486/imad.902869
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :Kur’ân-ı Kerîm, birçok ilmin kaynağı olduğu gibi belâgat ilminin de temel kaynağıdır. Bu çalışmada, belâgat ilminin önemli konularından biri olan "Tıbâk (Tezat)” sanatı ele alınmıştır. Tıbâk sanatının belâgat ilmi içinde ayrı bir önemi vardır. Çünkü bu sanat, muhalif lafızların her iki tarafını da kullanıp, mananın daha iyi anlaşılmasını ve zihinde kalıcı olmasını sağlar. Olaylara farklı açılardan bakabilmeye yardımcı olur. Bu da anlama genişlik kazandırır ve muhatap üzerinde heyecan uyandırır. Asıl kastedilen manaya vurgu yapar. Her ne kadar belâgat kitaplarında "manayı güzelleştiren sanatlar” arasında zikredilse de lafza da ayrı bir güzellik verir. Ayrıca bu sanatın, birçok edebî sanatla da yakın ilişkisi vardır. Bu çalışmada öncelikle belâgat ilmi hakkında bilgi verilmiş ve onun alt disiplinleri "İlm-i Meânî”, "İlm-i Beyân” ve "İlm-i Bedî'” kısaca tanıtılmıştır. Daha sonra ilm-i bedî'in "muhassinât-i ma‘neviyye” (manayı güzelleştiren sanatlar) kısmında yer alan "tıbâk”(tezat) sanatı, genel hatlarıyla tanıtılmış, bölümleri izah edilmiş, her bir bölümü âyet-i kerîme ve şiirlerle örneklendirilmiştir. Ayrıca tıbâk sanatının önemine de vurgu yapılmıştır. Yine Mâide sûresinde tıbâk sanatı bulunan âyet-i kerîmeler tespit edilmiş ve bu sanatın manaya olan etkilerine temas edilmiştir.Keywords : Belâgat, Bedî', Tıbâk, Tezat, Mâide