- Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: 1
- Sûrnâmelerde Türk Halk Kültürünün İzleri: Vehbî Örneği
Sûrnâmelerde Türk Halk Kültürünün İzleri: Vehbî Örneği
Authors : Rabia Gökcen Kayabaşı
Pages : 430-448
Doi:10.34083/akaded.1443824
View : 96 | Download : 116
Publication Date : 2024-04-30
Article Type : Research
Abstract :18. yüzyılda yetişmiş önemli divan şairlerinden olan Vehbî, şöhretini Sultan III. Ahmet’in şehzadeleleri için düzenlenen sünnet düğününü anlattığı sûrnâme ile kazanmıştır. Genel olarak sûrnâmeler incelendiğinde de en geniş ve en şöhretli sûrnâme, Vehbî’nin “Sultan Ahmet Düğünü” sûrnâmesidir. Sûrnâmeler aynı zamanda Türk edebiyatının folklor unsurları bakımından zengin kaynaklarındandır. Sünnet, evlenme ve tahta çıkma nedeniyle yapılan şenlik ve eğlenceleri içeren sûrnâmeler, manzum ve mensur eserlerdir. Sûrnâmeler, yazıldıkları dönemdeki halkın geleneklerini, şenliklerini bütün yönleriyle hem yazılı hem minyatürler yoluyla aktarmaktadır. Minyatürler, Türklerin geleneksel kitap resimleme sanatı olarak bilinmektedir. Kültür ve sanatının önemli anlatılarından olan, Türklerde kökü Orta Asya’ya kadar uzanan bu minyatürler, Osmanlı’nın toplumsal ve kültürel yaşamında kıymetli bir belge niteliğindedir. Vehbî Sûrnâmesi’nde Levnî’nin yaptığı minyatürler de yer almaktadır. O dönemde yapılan ritüeller hem sûrnâmelere konu olmuş hem de minyatürlerde yerini bulmuştur. Bu çalışmanın evrenini Vehbî’nin sûrnâmesinin ana temasını oluşturan sünnet ve sünnet törenindeki ritüellerle beraber, Türk halk kültürüne ait kült ve motifler oluşturmaktadır. Çalışmada Vehbî’nin sûrnâmesine yansıyan, ağaç kültü, kurban motifi, atalar kültü, hayvan motifi, geleneksel Türk tiyatrosu, cirit oyunu, halk hikâyesi anlatıcılığı gibi halk kültürü oluşturan çeşitli unsurlar tespit edilip değerlendirilecektir.Keywords : Türk Halk Edebiyatı, Sûrnâme, Geçiş Dönemleri, Kült, Motif, Minyatür.