Cüveynî'de Ahval Teorisi
Authors : Osman Demir
Pages : 59-78
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2008-07-01
Article Type : Research
Abstract :Tanrı’nın zâtının varlık ve yoklukla nitelenmeyen sıfatlarının varlığını ifade eden ahval teorisi, kelâmın temel problemlerinden olan sıfat-zât ilişkisini çözme girişimlerinden biridir. Mu‘tezile’den Ebû Hâşim el-Cübbâî tarafından ortaya atılan bu teori, Bâkıllânî ve Cüveynî gibi Ehl-i sünnet imamları tarafından da kabul görmüştür. Bununla birlikte çeşitli kaynaklarda Bâkıllânî ve Cüveynî’nin sıfat-zât ilişkisinde hâllerin varlığını kabul ettikleri; ancak Bâkıllânî’nin önce reddedip sonra kabul ettiği, Cüveynî’nin ise önce kabul edip sonra reddettiği ileri sürülmektedir. Oysa Cüveynî’nin özellikle eş-Şâmil adlı eserinde hâller görüşünü, düşüncesinin önemli bir ilkesi hâline getirdiği görülmektedir. Mu‘tezile’nin sıfat anlayışını temelde reddeden Cüveynî, onların bazı endişelerini haklı bulmaktadır. Buna göre sıfatların zâttan ayrı varlığı kabul edildiğinde teselsül tehlikesi belirmekte, ayrıca kadîm ve hâdis varlık arasında ortak vasıfların kullanımından doğan sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Çözümü sıfat-zât arasında hâl kavramını kullanmakta bulan Cüveynî, böylece mezhebin iç tutarlılığını sağlamaya çalışmıştır.Keywords : kelam, Ahval, Cüveynî