Önermedeki Zât – Unvân Vasıf Ayrımının Bilgi Açısından Önemi
Authors : Necmi Derin
Pages : 99-114
View : 11 | Download : 0
Publication Date : 2013-01-01
Article Type : Other
Abstract :Meşşâî felsefe geleneği, ilimleri, konu ve gayeleri bakımından birbirinden ayırarak ele alır. Bu açıdan bakıldığında mantık, birinci mâkul anlamlara dayanan ikinci mâkul anlamları, bilinenden bilinmeyene ulaşmanın niteliği bakımından konu olarak inceler. Bu konunun amacı, kurallara riayet edildiği zaman insan düşüncesini hatadan korumaktır. Bu bakış açısı mantığın kısımları olan tasavvur ve tasdik bölümlerine dikkatli bir şekilde yansıtılmıştır. Bu makale bu bakış açısının tasdikat bölümüne akdü’l-haml, akdü’l-vaz, zât-ı mevzû, unvân-ı mevzû bağlamında yansımasını ele almaktadır. Zât-ı mevzû ile unvân-ı mevzû ifadeleri mantığın tasdikat konusuyla ilgili kavramlarken, akdü’l-haml ve akdü’l-vaz konuları daha çok mantığın gayesiyle ilişkilidir. Zira bilinenden hareketle bilinmeyene ulaşmada amaç, yanlışa düşmeden bilgi alanının genişlemesidir. Zikredilen kavramlar, Meşşâî geleneğin varlık–mahiyet konularıyla irtibatlandırıldığında, mâna olarak anlaşılır hale gelirken aynı zamanda felsefî düşünce açısından yeni anlamlar da kazanmaktadır. Buna göre akdü’l-vaz tarzı önermeyi analitik; akdü’l-haml tarzı önermeyi de sentetik önerme olarak değerlendirme imkânı ortaya çıkmaktadır. Makale, Meşşâî geleneğin önerme anlayışının dayandığı temel kavramlar olan zât-ı mevzû, unvân-ı mevzû, akdü’l-vaz ve akdü’l-hamli açıklamaya çalışırken aynı zamanda bu kavramlardan hareketle analitik ve sentetik ayrımının da bu anlayışa göre yorumlanabileceğini ortaya koymaktadır.Keywords : Zât-ı mevzû, unvân-ı mevzû, akdü’l-haml, akdü’l-vaz, zâtî–arazî, varlık–mahiyet.