- İslam Araştırmaları Dergisi
- Issue: 39
- Yemenî’nin Tuhfetü’l-eşrâf Adlı el-Keşşâf Şerhinde Mu‘tezile Savunusu
Yemenî’nin Tuhfetü’l-eşrâf Adlı el-Keşşâf Şerhinde Mu‘tezile Savunusu
Authors : Mehmet Taha Boyalik
Pages : 28-54
Doi:10.26570/isad.409841
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2018-03-30
Article Type : Research
Abstract :Tefsir ilminde Zemahşerî’nin (ö. 538/1144) el-Keşşâf’ından sonraki süreç, kelâm ilminde ise Gazzâlî (ö. 505/1111) ve Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1209) sonrası süreç müteahhirîn dönemi diye anılır. VI. (XII.) yüzyıl ve sonrasına tekabül eden bu dönemde Mu‘tezile mezhebi literatürü belirleme konusunda etkisini yitirmiş olsa da istisnaî olarak Mu‘tezile savunularına rastlanabilmektedir. İmâdüddin el-Yemenî’nin (ö. 750/1349) Tuhfetü’l-eşrâf adlı el-Keşşâf şerhindeki Mu‘tezile müdafaası da bunun bir örneğidir. Yemenî’nin bu şerhi, el-Keşşâf üzerine yazılan onlarca eser arasında Mu‘tezile yanlısı olması ile ayrışır. Görülebildiği kadarıyla el-Keşşâf şerh-hâşiye geleneğinin ana çizgisinde verilen eserler arasında Mu‘tezile’nin benimsendiği ve savunulduğu ikinci bir eser bulunmamaktadır. Bu makalede, Yemenî’nin el-Keşşâf şerhi i‘tizâlî içeriği açısından incelenerek tefsirin ve kelâmın müteahhirîn döneminde ortaya konulan bir Mu‘tezile savunusu gözler önüne serilmekte, incelenen eserin, tefsir ve kelamın müteahhirîn döneminin aydınlatılması açısından önemli bir yerde durduğuna dikkat çekilmektedir.Keywords : İmâdüddin el-Yemenî, Tuhfetü’l-eşrâf, el-Keşşâf şerh ve hâşiyeleri, Mu‘tezile savunusu, Tefsir ve kelâmın müteahhirîn dönemi