- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 12 Sayı: 3
- Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesine Osmanlı’da İlk Üniversitenin Tarihçesi
Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesine Osmanlı’da İlk Üniversitenin Tarihçesi
Authors : Özgür Türkoğlu
Pages : 1745-1767
Doi:10.15869/itobiad.1317183
View : 83 | Download : 59
Publication Date : 2023-09-30
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı İmparatorluğu’nda kuruluşundan itibaren temel eğitim ve öğretim kurumu olarak medreseler ve Enderun Mektepleri hizmet etmiştir. Ancak 18. yy.’dan itibaren çağın ihtiyaçlarına yanıt verememesi ve Batı karşısında cephelerde alınan yenilgiler bu okulların sorgulanmasına neden olmuş, neticede Avrupa modelli yükseköğretim kurumları oluşturulmaya başlanmıştır. Ancak meselenin sadece askeri boyutu göz önüne alınmış ilk olarak ordu için yükseköğretim okulları açılmıştır. Hendesehane, Mekteb-i Bahri Hümâyûn ve Mekteb-i Berri Hümayun bahse konu okulların başında gelmektedir. 1808’de tahta çıkan Padişah II. Mahmut bu geleneği devam ettirmiş, Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Harbiye gibi yine ordu öncelikli yüksekokullar kurdurmuştur. 1839’da Tanzimat Fermanının ilanı ile başlayan Tanzimat Dönemi eğitim noktasında yeni bir anlayışın benimsenmesini başlatmıştır. Eğitimde istenilen verimin alınamadığını gören dönemin devlet adamları Batı tarzı ilk sivil üniversiteyi kurmayı kararlaştırmıştır. Bu amaçla 1846’da \"fenler evi” anlamına gelen Darülfünun tesis edilmiştir. İlk öğretimini Nuri Efendi Konağında ve okul için yapılan binanın bazı odalarında halka açık şekilde yapan Darülfünun, Fatih Semtinde çıkan yangın sonucu 1870’te Çemberlitaş’ta bulunan binada öğretim hayatına devam etmek zorunda kalmıştır. 1871’de öğretimi tekrar sonlanan Darülfünun 1874’te Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) bünyesinde öğretimine başlamıştır. Mekteb-i Sultani’deki öğretim süreci ekonomik nedenlerle 1881’de sonlanmış ve okul 1900 yılında tekrar öğretime başlamıştır. II. Meşrutiyet döneminde okul teşkilatı ve ders müfredatlarında yapılan değişiklikler gibi reformların ardından Osmanlı Devleti 1914’te Birinci Dünya Savaşı’na girmiş, 1918’de mütareke imzalamak zorunda kalmış, 1919’da Millî Mücadele’yi başlatmıştır. Darülfünun talebeleri milli mücadeleye destek vermiş ve Cumhuriyet reformlarını benimsemiştir. Atatürk’ün eğitim politikaları ekseninde Darülfünun’da reform yapılması gündeme gelmiş ve 1933’te Darülfünun İstanbul Üniversitesi adını almıştır.Keywords : Darülfünun, İstanbul Üniversitesi, Tanzimat, Yükseköğretim, Eğitim Tarihi