- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 12 Sayı: 3
- İslamʼdan Önce Hayber’de Ticari Zirai ve Askeri Hayat
İslamʼdan Önce Hayber’de Ticari Zirai ve Askeri Hayat
Authors : Ayşe Şimşek
Pages : 2078-2099
Doi:10.15869/itobiad.1314174
View : 37 | Download : 43
Publication Date : 2023-09-30
Article Type : Research
Abstract :Tarihi geçmişi çok eski dönemlere ulaşan Hayber şehri, İslam öncesi Arap yarımadasının Hicaz bölgesinde Medine-Suriye yolu üzerinde bulunan önemli bir yerleşim merkeziydi. Hayber’in tarihinin milattan önce üç bin yıllarına dayandığı tahmin edilmekle birlikte kuruluşu ve ilk sakinlerinin kim olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Şehirde bazı Arap asıllı kabilelerin yaşadığı ön görülmekte ve özellikle İslam öncesi dönemde yahudilerin yaşadığı bilinmektedir. Şehrin ticari bakımdan stratejik konumu, iklim ve coğrafyanın sağladığı zirai verimliliği ve muhkem kalelerle çevrili olmasına dayalı askeri savunma gücü şehri ön plana çıkaran hususlardır. İslam’dan önceki asırda Hayber’in, Mekke ve Medine başta olmak üzere Arap yarımadasının içinde ve dışında olan ticaret merkezleriyle çok yakın ticari ilişkileri vardı. Hayber harresinin uluslararası ticaret kafilelerinin geçtiği meşhur yollar üzerinde bulunması bölgenin ticari ilişkilerini geliştirdi. Ayrıca coğrafi konumu ve iklim özellikleri sayesinde önemli zirai ürünlerin yetiştiği bir mekândı. İslam öncesi Arabistan yarımadası genel olarak kurak ve verimsiz bilinmesine rağmen tarıma elverişli yaşama uygun vahaları da bulunmaktaydı. Bu yaşam alanları içerisinde Hicaz’a dahil edilen Hayber de sayılmaktaydı. Zengin su kaynaklarına ve verimli topraklara sahip olan Hayber’in, bunaltıcı ve hummaya sebebiyet veren iklimi de zikre değerdir. Bu makalede kısaca Hayber şehrinin tarihinden bahsedildikten sonra İslâm öncesi dönemdeki ticari, zirai, askeri ve sosyal faaliyetleri hakkında bilgiler verilecektir. Ticari ve zirai ürün ticareti yanında savaş aletleri ithali, satımı ve kiralanması gibi faaliyetleri de vardı. Harp stratejisi bakımından sağlam kalelere sahip olan Hayberliler, savaş tekniği ve aletleri konusunda da maharetliydiler. Hayber’in tarihi hakkında bilgiler sunan bu araştırma, Hz. Peygamber (s.a.v.) öncesinde bölgedeki durumu ve ilişkileri ortaya çıkararak siyer ilmindeki Hayber’in fethi, Müslüman-yahudi ilişkileri gibi bazı konuların isabetli tahliline imkân verecektir.Keywords : Hayber, Yahudiler, Araplar, ticaret, ziraat, Hicaz, İslam öncesi.