Alevî Geleneğinde Doğum Ritüelleri
Authors : Recep Yüner
Pages : 3794-3817
Doi:10.15869/itobiad.936815
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-30
Article Type : Research
Abstract :Ritüeller bir din veya inanç sistemine ait ibadet, din ve büyüleri içeren bir olgu olup ergenlikle ve geçiş aşamalarıyla alakalı yapılan geleneksel törenleri ifade etmektedir. Ritüellerdeki her bir uygulama/davranış ve kullanılan semboller derin anlamlara sahiptir çünkü ritüeller hem geleneksek kültürden hem de dinden beslenerek geliştirilmektedir. Ritüeller bir grubu bir arada tutarak dayanışmayı artırmakta, kolektif şuuru güçlendirerek grup içerisinde bütünleşmeye katkı sunmaktadır. Bu yönüyle ritüellerin grup bilinci oluşturma gibi önemli bir rolü vardır. Ritüeller aynı zamanda grubun diğer gruplardan farklılaşmalarına imkân sağlamaktadır. Ritüeller, bireylerin toplumsal statüsünü, rolünü ve pozisyonlarını da değiştirmektedir. Bu bağlamdan hareketle doğum olayı da her toplum ve kültürde çeşitli merasim ve ritüellerle kutlanan insan yaşamının en önemli geçiş aşamalarından birisi olarak dikkat çekmektedir. Doğumla ilgili ritüeller doğum öncesinden başlayarak doğum sonrasında da devam eden uzun bir süreçte gerçekleşmektedir. Her grupta olduğu gibi Alevîlerde de doğum öncesi, doğum süreci ve sonrasında uygulanan ritüeller vardır. Bu çalışma Alevîlerin doğumla ilgili uyguladıkları ritüellerin neler olduğunu, bu ritüellerde hangi inanışın nasıl yer bulduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma literatür taramasına dayalıdır. Bu bağlamda konuyla ilgili tarihî ve güncel kaynaklar taranarak elde edilen veriler doküman analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Literatürde Alevîlikte doğumla ilgili ritüelleri inceleyen çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu çalışma alandaki bu eksikliği doldurması bakımından önemlidir. Elde edilen bulgular Alevîlerde çocuk sahibi olmak için yapılan dinî pratikler kadar doğum anı ve sonrasında gerçekleştirilen ad koyma, lohusa ve bebeğin korunması, kırk çıkarma, göbek bağının saklanması ve sünnet gibi olaylarda gerçekleştirilen oldukça zengin ritüellerin olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ritüellerin eski Türk inanç sistemleri ve İslâmî değerlerin sentezinden oluştuğu dikkat çekmektedir. Söz konusu ritüeller geleneksel Anadolu kültürü içerisinde yer alan diğer toplumsal zümrelerin ritüelleriyle benzerlik göstermektedir. Ancak burada Nusayrî ve Tahtacılar gibi bazı grupların söz konusu ritüellerin uygulanmasında Anadolu Alevîlerinden kısmen ayrıldığı da görülmektedir.Keywords : İslâmiyet, Eski Türk İnanç Sistemleri, Alevî, Ritüel, Doğum