- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Vol: 10 Issue: 2
- Müslüman Dindarlık Tipolojileri ile Diğerkâmlık Arası İlişkilerin İncelemesi: Ültimatom ve Diktatör ...
Müslüman Dindarlık Tipolojileri ile Diğerkâmlık Arası İlişkilerin İncelemesi: Ültimatom ve Diktatör Oyunu Uygulaması
Authors : Şemsettin Kiriş, Serkan Dilek
Pages : 1470-1492
Doi:10.15869/itobiad.883683
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :Batı kökenli iktisat teorisi Homoeconomicus birey varsayımını merkeze koyarak ilerlemiştir. Rasyonel bireyler fayda ve karlarını maksimize etmeye yönelik davranarak iktisadi kararlarını vermektedirler. Herkesin kendi çıkarını düşündüğü bir ekonomide dışsal müdahaleye gerek kalmadan iktisadi denge ortaya çıkmaktadır. Ancak İslamiyet insanlara iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmalarını tavsiye etmektedir. Kuran-ı Kerim ve sünnete göre insanlar sadece kendi çıkarlarını değil çevrelerindeki insanları da düşünmeli, paylaşımcı olmalıdırlar. Bu durum ise İslam ekonomisi ile Batı kökenli iktisat teorilerinin aralarındaki temel farklardan birini ortaya çıkarmaktadır. Diğer yandan geleneksel dindarların iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmaları beklentisi de ortaya çıkmaktadır. Davranışsal iktisat üzerine yapılan araştırmalar 1970’lerin sonundan itibaren artış kaydetmiştir. Ultimatom, Diktatör ve Kamu malı oyunları ile gerçekleştirilen akademik araştırmalar insanların karar verme süreçleri hakkında var olan belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bu tür oyunlar aynı zamanda insanların ne kadar paylaşımcı olduklarını da ortaya çıkarmak amacıyla akademik araştırmalarda kullanılmışlardır. Diğer bir deyişle bu oyunlar insanların diğerkâm davranıp davranmadıklarını araştırmıştır. Bu çalışmanın amacı insanların iktisadi kararlarının dindarlık tipolojilerine (geleneksel, seküler, popüler) göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Bu amaçla Türkiye’de bulunan insanlar üzerine 01.10.2020 ile 31.12.2020 tarihleri arasında internet üzerinden bir anket uygulanmıştır. Bu ankette ultimatom ve diktatör oyunlarıyla ilgili literatürde sorulan sorular kullanılmıştır. Bu anket sonuçlarına göre insanlar adil olmadığını düşündükleri teklifleri genelde reddetmekte, geleneksel dindarlar daha paylaşımcı davranmaktadırlar. Geleneksel dindarlar iktisadi kararlarını verirken daha diğerkâm davranmaktadırlar. Dindarlık tipolojileri ve İslamiyet’in insan davranışlarını etkilediği ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar Avrupa ve Müslüman topluluklarda verilen iktisadi kararların birbirinden farklı olabileceğini ortaya çıkarmaktadır. Buna ilaveten sonuçlar, dindarlık ve fedakârlık konularında yapılabilecek yeni çalışmalar için ilham vermektedir.Keywords : Diğerkâmlık, Bencillik, Davranışsal İktisat, Dindarlık Tipolojileri, Dindarlık, Ültimatom Oyunu, Diktatör Oyunu, Kamu Malı Oyunu