- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- Karmaşıklık İktisadı: Teorik Bir İnceleme
Karmaşıklık İktisadı: Teorik Bir İnceleme
Authors : Baki Ünal
Pages : 12-27
Doi:10.15869/itobiad.803089
View : 12 | Download : 7
Publication Date : 2021-03-30
Article Type : Research
Abstract :Yakın zamanda karmaşıklık teorisi olarak adlandırılan yeni bir paradigma ortaya çıkmıştır. Karmaşıklık teorisi karmaşık sistemlerin modellenmesi ve anlaşılması ile ilgilenmektedir. Bu teorinin ortaya çıkışının başlıca sebebi bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerdir. Bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler sayesinde çok sayıda bileşenden oluşan karmaşık sistemlerin bilgisayarda ajan tabanlı olarak modellenmesi ve benzetimlerinin yapılması mümkün hale gelmiştir. Analitik yöntem bir sistemi analiz ederken o sistemi bileşenlerine ayırmakta ve bu bileşenleri birbirinden izole olarak analiz etmektedir. Ancak bu tür bir analizle bileşenler arasındaki etkileşimler dikkate alınmamaktadır. Bu yüzden analitik yöntem karmaşık sistemlerin ele alınması için uygun değildir. Karmaşıklık teorisi birçok bilimsel disiplinde yeni anlayışlara yol açmıştır. İktisat da bu bilimlerden biridir. Ekonomik yapıların karmaşık sistemler olduğuna dair bir şüphe bulunmamaktadır. Buna karşın neoklasik teori ekonomik yapıları basit yapısal denklemlerle modellemeye çalışmıştır. Ancak bu tür modellerle heterojenlik, öğrenme, evrim, seçilim, tarihe bağımlılık ve uyarlama gibi olgular modellenememektedir. Buna karşın ajan tabanlı modellerle bu olgular modellenebilmektedir. Karmaşıklık teorisi ile neoklasik teorinin ekonomik yapıları açıklama tarzları da farklılık göstermektedir. Karmaşıklık iktisadında iki önemli olgu pozitif geribildirimler veya artan getiriler ile patika bağımlılığıdır. Neoklasik teori uygun çıkarımlarda bulunabilmek için azalan getirileri varsaymaktadır. Ancak ekonomide artan getirilere de sıkça rastlanmaktadır. Ekonomide patika bağımlılığı ise tarihin belirleyiciliğini ifade etmektedir. Bu çalışmada yeni bir paradigma olan karmaşıklık teorisinin ekonomi disiplinine yansıması ele alınarak bu teori ile anaakım iktisadi teori (neoklasik teori) arasındaki farklılıkların ortaya koyulması, ekonomi biliminde uygulanabilirliği ve avantajlarının genel olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın en önemli sonucu, karmaşıklık iktisadının geçici bir bilimsel bir moda olmadığı ve bu teorinin ekonominin analizinde yeni araçlar sunduğudur.Keywords : Karmaşıklık İktisadı, Ajan Tabanlı Modelleme, Ajan Tabanlı Benzetim, Santa Fe Yaklaşımı, Sistem