- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- Osmanlı Devleti’nde Kaime ve Döviz Kuru Piyasalarında Rassal Yürüyüş Hipotezi’nin Analizi
Osmanlı Devleti’nde Kaime ve Döviz Kuru Piyasalarında Rassal Yürüyüş Hipotezi’nin Analizi
Authors : Mehmet Çetin
Pages : 819-848
Doi:10.15869/itobiad.800886
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2021-03-30
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti, Tanzimat reformlarının finansmanı ve önceki dönemden gelen mali ve finansal zorlukların aşılması amacıyla hamiline muharrer tahvil mahiyetinde kaime adı verilen kâğıt paraları piyasaya sürmüş, süregelen tağşişler nedeniyle yabancı paralar karşısındaki değeri giderek azalan parasına istikrar kazandırmak amacıyla kambiyo istikrarı politikasını ve sabit döviz kuru sistemini benimsemiştir. Zaman içerisinde meydana gelen gelişmeler çerçevesinde devletin para politikası da değişikliğe uğramış; faizler tedricen düşürülerek en sonunda faizsiz kaimeler de piyasaya sürülmüştür. Kırım Savaşı ve savaş esnasında yaşanan ekonomik ve mali sıkıntılara bağlı olarak piyasadaki kaime miktarı kontrolsüz bir biçimde arttırılmıştır. Osmanlı Devleti’nde para piyasasının yeterince örgütlenmemiş olması ve piyasa üzerindeki devlet kontrolünün zayıflığı, piyasada aracılık vazifesi üstlenen bankerler ve simsarlar tarafından yoğun spekülatif faaliyetlerin gerçekleştirilmesine neden olmuştur. Kırım Savaşı sonrasında başlayan süreçte Batılı güçlerin Osmanlı maliyesi üzerindeki artan etkinliği, spekülatif faaliyetleri kısıtlayan bir unsur olmuştur. Rassal Yürüyüş Hipotezi, gelecek dönem fiyatların güncel veriler üzerinden tahmin edilemeyeceğini böylelikle spekülatif kazançların mümkün olamayacağını ileri sürmektedir. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nde kaime piyasasında ve döviz kuru piyasasında Rassal Yürüyüş Hipotezi’nin geçerli olup olmadığı iktisadi ve tarihsel olgulardan hareketle açıklanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde Varyans Oran Testi ve yapısal kırılmalı birim kök testleri yapılmış; analizler büyük ölçüde her iki piyasada da Rassal Yürüyüş Hipotezi’nin geçerli olduğu ve yapısal kırılmaların arkasında ekonomik ve politik gelişmelerin bulunduğu sonucunu ortaya koymaktadır.Keywords : Osmanlı Devleti, Kaime, Döviz Kuru, Rassal Yürüyüş Hipotezi, Yapısal Kırılma