- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- Türkçe Sözlüklerde Etiketleme Sorunları Üzerine
Türkçe Sözlüklerde Etiketleme Sorunları Üzerine
Authors : Mehmet Kahraman
Pages : 987-1021
Doi:10.15869/itobiad.731189
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2021-03-30
Article Type : Research
Abstract :Sözlükbilimin gelişim tarihine baktığımızda en dikkat çekici değişim ve dönüşümün Sümer ve Akad dönemi/ kil tablet dönemi, elyazması sözlük dönemi, basılı sözlükler (matbaanın icadıyla) dönemi , elektronik sözlük dönemlerinde gerçekleştiği söylenebilir. Bu noktada sözlüklerin hem içerik hem de materyal kullanımı yönünden büyük değişim geçirdiği, içeriğin zenginleştiği, materyalin de kil tablet ve papirüs kullanımından kâğıt kullanımı ve e-ortama dönüşmesinin hikâyesini bilmek, yeni bin yılın sözlük çalışmaları için yol gösterici olacaktır. Bilimsel gelişmelere paralel sözlük girdilerinin çeşitlenmesi karşısında sözlükçüler etiketleme düzenini geliştirmiştir. Bu etiketler basılı sözlüklerde grup ve kayıt etiketlerinden oluşur.Sözlükbilimde etiketleme işlemi, resimsel betimleme/kısaltma iki yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Ancak bu etiketleme sisteminin biçim ve kapsamıyla ilgili çeşitli sorunlar vardır . Bu sorunların sebebi tüm etiketlerin içeriğinde pek çok anlam gizleyen şemsiye terimlerin çok olmasıdır. Bu gizli içeriği ortaya çıkarmak, sözlük içeriğini kullanım yönünden sınırlamak, kullanıldığı bağlamlara göre etiketlemek sözlüğün gövde metni oluşumunda belirleyici role sahiptir. Türkçe beş sözlükte etiketleme sisteminin ortaklık ve benzerliğin az, benzemezliğin çok yüksek olduğu görülür. Özellikle TDK-TS’ün kendi döneminde etiketleme için öncü rolü düşünüldüğünde, kendinden sonra yazılan sözlüklerin en azından TDK-TS’teki etiketleme ölçütlerini takip etmeleri gerekirdi. Ama MBTS ile DBTS ve ÖTS’te kullanılan etiketlerin ortaklık ve benzerlik yönlerinin diğer iki sözlüğe göre düşük olması sözlük geleneğinin göz ardı edildiği, yazar tutumunun belirleyici olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada Cumhuriyet döneminde yayımlanmış beş Türkçe sözlüğün etiketleme düzeni ve sorunları ele alınmış olup tarama, derleme, karşılaştırma ve analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın amacı Türkçesözlüklerde etieklem düzeninin sorularına çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmanın sonucu etiketlemeye esas olacak bir ölçüt: tek heceli sözcükler bir harfle, iki ve daha fazla heceli sözcükler için iki harf, iki sözcükten oluşanlar için ilk sözcükte iki/üç harfi, ikinci sözcüğün ilk harfi alınarak bir kodlama/kısaltma teklifi sunmaktadır.Keywords : Sözlükbilim, Sistematik Bilgi, Bilgi Birim, Etiketleme, Kısaltma