- İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 11 Issue: 2
- ODAKSILLIK PARAMETRESİ ÇERÇEVESİNDE GÜNEYBATI ANADOLU AĞIZLARINDA ŞİMDİKİ ZAMAN İŞARETLEYİCİLERİ...
ODAKSILLIK PARAMETRESİ ÇERÇEVESİNDE GÜNEYBATI ANADOLU AĞIZLARINDA ŞİMDİKİ ZAMAN İŞARETLEYİCİLERİ
Authors : Oğuz Kisa
Pages : 328-346
Doi:10.54282/inijoss.1140496
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2022-12-31
Article Type : Research
Abstract :Öz Türkçenin takip edilebilen tarihi dönemlerinden bu yana çeşitli eklerle veya kelimelerle şimdiki zaman anlatılmıştır. Türkçede dilbilgisel zaman işaretleyicileri için -I yor, -mAdA, -mAktA; geçmiş -mIş, DI; gelecek -AcAk ve geniş -Ar/Ir biçimbirimlerini sayabiliriz. Zaman anlatan bu biçimbirimler ve leksik ögeler bir dilin tümcesindeki temel yapılardandır. Dilsel zamanla bireyin içerisinde bulunduğu konuşma anına, olay anına ve referans olarak gönderim noktasına ilişkin bilgilere sahip olabiliriz. Türkçede zaman işaretleyicileri olarak bilinen yapılar sadece zamanı değil bunun yanında dilbilgisel görünüş (bakış) ve kiplik ulamlarını da işaretlemektedir. Standart dilden farklı olarak ağızlar, şimdiki zaman işaretleyicileri bakımından çeşitlilik gösterir. Bu çalışmada, Güneybatı Anadolu Ağızlarından betimleyici yöntemle tespit edilen şimdiki zaman eklerinin envanteri tanıtılacak ve sonrasında araştırma bölgesi içinde tespit edilen ve odaksıllık gösteren yapılar dilbilimsel bir yaklaşımla ele alınacaktır. Odaksıllık parametresi ile anlatılmak istenen bir olayın oluş süreci ile konuşma anının gerçekleşme anı noktasında örtüşmesidir. Bu süreçte bir biçimbirim yüksek odaklı veya düşük odaklı bir değeri yansıtabilir. Odaksıllık parametresi beraberinde eylemdeki kılınış ve görünüş kategorileriyle de ilişkilidir. Çalışmamızda kılınış kategorisi hariç tutularak elde edilen verilerde görünüş perspektifleri de ele alınarak, tümcedeki olay intraterminal "başlangıç ve bitiş sınırları sürecinde bir olayın gözlemlenmesi”, postterminal "olayın kritik sınır aşıldıktan sonra gözlemlenmesi” ve terminal "olay sadece kritik sınıra ulaşırsa gözlemlenir” bakış açıları bakımından değerlendirilecektir.Keywords : Odaksıllık, Şimdiki Zaman, Güneybatı Anadolu Ağızları, Görünüş, Zaman