- İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi
- Cilt: 9 Sayı: 1
- TATYOS EFENDİ’NİN PEŞREVLERİNİN MAKAMSAL ANALİZİ
TATYOS EFENDİ’NİN PEŞREVLERİNİN MAKAMSAL ANALİZİ
Authors : Mehmet Zeki GİRAY
Pages : 213-235
Doi:10.22252/ijca.1321007
View : 160 | Download : 174
Publication Date : 2023-07-06
Article Type : Research
Abstract :Türk makam müziği, kökenleri Orta Asya’ya kadar dayanan bir medeniyetin ürünüdür. Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar birçok bölgede hüküm süren Türkler bu bölgelerde Çinliler, İranlılar, Araplar ile başlayan komşuluk ilişkilerini daha sonra siyasi gelişmeler ile farklı toplumla sürdürmüşlerdir (Çağatay, 1996). İslamiyet’in kabul edilmesiyle Kindi, Farabi ve İbni Sina gibi kuramcılar yapmış oldukları çalışmalarla Türk makam müziğinin gelişmesine çok büyük katkı sağlamışlardır. Osmanlının bu coğrafyada siyasi ve ekonomik güç olmasıyla birlikte Türk makam müziği tarihinin zirve dönemini yaşamıştır. Özellikle padişahların çoğunun musikiye ve edebiyata ilgi duymaları bu gelişimi sağlayan en önemli etkendir. Safüyiddin Urmevi ve Abdülkadir Merâgi yazmış oldukları musiki eserleriyle Türk müziğinin şekillenmesine ciddi yararlar sağlamıştır. Kuramsal çalışmalar hızlanmış ve günümüz Türk müziği nazariyatını şekillendirmeye başlamıştır. Günümüz Türk makam nazariyatının şekillenmesinde şüphesiz Arel-Ezgi-Uzdilek çok büyük katkıda bulunmuş ve artık hemen hemen tüm müzik kurumlarında bu nazari sistem üzerine eğitim verilmektedir. Geçmişten günümüze makam kuramının şekillenmesiyle şüphesiz besteciliği de etkilemiştir. Coğrafyanın geniş olması ve çok kültürlü bir yapıya sahip olması sebebiyle de Türk müzik kültürü içinde bulunduğu toplumlardan etkilenerek gerek icracı gerek besteci yönünden de geniş bir birikime sahip olmuştur (Levendoğlu, 2005). Türk müziğinde hem bestekâr hem de keman icracısı olan kemani Tatyos Efendi bu bestecilerden biridir. Çalışmada bestecinin literatürde yer alan peşrevleri Arel nazariyatına göre incelenmiş ve karşılaştırma yapılmıştır.Keywords : Tatyos Efendi, Makam, Peşrev