- İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi
- Vol: 3 Issue: 2
- MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDEN CUMHURİYETE KEMALİZMİN AYDINLANMACI VE LAİSİST SÖYLEMİNİN DÖNÜŞÜMÜ...
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDEN CUMHURİYETE KEMALİZMİN AYDINLANMACI VE LAİSİST SÖYLEMİNİN DÖNÜŞÜMÜ
Authors : Burak Iyiekici
Pages : 22-40
View : 21 | Download : 8
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucuları arasında yer alan ve sonrasında ‘Kemalizm’ olarak tanımlanacak ideolojiye yakın kadroların aydınlanma ve laiklik konusundaki söylemleri ve bu söylemlerdeki değişim incelenmiştir. Yalnızca erken cumhuriyet dönemi ile sınırlı tutulmuş olan çalışmada, öncelikle Kemalist kadroların aydınlanmacı ve laisist yaklaşımının belli başlı kaynakları irdelenmiştir. Bu bağlamda, yerel ve uluslararası alanlarda Kemalizme etkide bulunmuş düşünce ve felsefe akımları, ilgili dönemi anlamayı mümkün kılacak ölçüde aktarılmış, sonrasında ise kurucu kadroların bu etkileri Türkiye’ye ve yeni döneme nasıl uyarlamaya çalıştığı anlatılmıştır. Son olarak da Kemalizmin aydınlanmacı ve laisist söylemindeki değişim mercek altına alınmış, böylece söz konusu söylemin 1919-1924 arası ve 1924 sonrası karşılaştırıldığında farklılık arz ettiği gösterilmiştir. Çalışmanın amacı, Kemalizmin aydınlanmacı ve laisist söyleminin 1919-1924 arasındaki süreçle, 1924 sonrasındaki süreçte -özünde olmasa da en azından söylemsel düzeyde- birbirine karşıt veçhelere sahip olduğu ve bu karşıtlığı belirleyen temel unsurun da güç mücadelelerinin tansiyonu olduğunu ortaya koymaktır. 1919-1924 arasında özellikle hilafet kozuna sahip İstanbul Hükümeti ve emperyalizmle girişilen mücadelede İslam ülkelerinin desteğini alabilmek ve halk nezdinde meşruiyet inşa edebilmek maksadıyla daha ılımlı ve tavizkâr bir seküler söylem kullanılmıştır. 1924 sonrasında hilafetin ilgasıyla birlikte ise bu tavır terkedilmiş, yerine modernist-milliyetçi toplumun inşası için daha açık bir laisist dil kullanılmıştır. Çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde laikliğin hayata geçirilmesine yönelik kurumsal düzenlemeler, çıkarılan yasalar ve yeni rejimin tesisine ilişkin benzeri faaliyetler dışarıda bırakılmıştır. Tarihsel veri ve gelişmelere zaman zaman atıf yapılmış olmakla birlikte yalnızca Mustafa Kemal’in ve ekip arkadaşlarının söylem ve ifadeleri temel olarak alınmıştır.Keywords : Kemalizm, Aydınlanma, Laiklik, Milli Mücadele, Cumhuriyet