- İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi
- Vol: 9 Issue: 2
- Aliya İzzetbegoviç Düşüncesini Türk Tasavvuf Geleneği Etrafında Okumanın İmkânı: Doğu Batı Arasında ...
Aliya İzzetbegoviç Düşüncesini Türk Tasavvuf Geleneği Etrafında Okumanın İmkânı: Doğu Batı Arasında İslam Örneği
Authors : Enes Şahin, Selin Şahin
Pages : 633-653
Doi:10.5281/zenodo.8078056
View : 85 | Download : 87
Publication Date : 2023-07-20
Article Type : Research Article
Abstract :Modern dönemde İslam düşüncesinin önemli simalarından biri Aliya İzzetbegoviç olur. Öncelikle modernleşme devrinin buhranları ile sonrasında jeopolitik ve tarihî zaruretlerle mücadele eden ve içinde bulundukları dünyaya kendileri kalarak cevap vermeye gayret gösteren Bosnalı Müslümanların yaşadığı tecrübeyi şahsında tecessüm ettiren İzzetbegoviç, fikriyatı kendi bağlamı etrafında değerlendirilmesi gereken bir şahsiyettir. İzzetbegoviç’in düşünce dünyası genel olarak değerlendirildiğinde onun İslam tasavvurunun modern yorumlarından beslendiği müşahede edilir. Bununla beraber düşünce tarihi bağlamı içerisinde yapılacak bir tetkik İzzetbegoviç’in bir yanıyla devrinin ruhu ve mecburiyetlerine intikal ederken diğer yanıyla İslamlaşma devrinden itibaren Bosna’yı teşekkül ettiren Türk tasavvuf geleneğinden beslendiğini gösterir. O, gelenek ve tasavvuf tenkidi yaparken onun zihniyet dünyasını kurgulayan usulde gelenek ve tasavvufun izleri tespit edilebilir. İçtimaî bilinçaltı o farkında olmasa da bir cemiyetin mensubu olmanın bizatihi getirdiği kolektif idrak tarzının bir parçası haline gelmesini sağlar. Varoluş mücadelesi veren bir cemiyet için çaba gösteren İzzetbegoviç’in fikriyatına, muhafaza ettiği cemiyetin varoluşsal itikatları yön verir. Bu durumun en iyi görülebileceği eserlerden biri Doğu Batı Arasında İslam’dır. Bu doğrultuda söylem analizi yönteminin kullanılacağı çalışmada Aliya İzzetbegoviç’in Doğu Batı Arasında İslam serlevhalı eserinde takip ettiği yöntem Türk tasavvuf geleneğinin bölgedeki en etkin unsuru olarak görülebilecek Nakşibendiyye anlayışı etrafında anlaşılmaya çalışılacaktır. Çalışma neticesinde varılan sonuç, Aliya’nın Doğu Batı Arasında İslam’da ortaya koyduğu, İslam’ı dünya ile ukba arasında bir vasat olarak gören anlayış tarzının pek çok yoruma açık olmakla birlikte Türk düşünce geleneği etrafında da değerlendirilebileceği olmuştur.Keywords : Modern İslam Düşüncesi, Türk Düşünce Geleneği, Aliya İzzetbegoviç, Doğu Batı Arasında İslam, Nakşibendilik.