- İdil Ural Araştırmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 1
- ORTA ANADOLU’DAKİ BÖĞRÜDELİK KÖYÜNDEN TATAR SEYYAH ABDÜRREŞİD İBRAHİM’LE (1857– 1944) İLGİLİ ÜÇ BELG...
ORTA ANADOLU’DAKİ BÖĞRÜDELİK KÖYÜNDEN TATAR SEYYAH ABDÜRREŞİD İBRAHİM’LE (1857– 1944) İLGİLİ ÜÇ BELGE
Authors : Sebastian Cwiklinski
Pages : 21-29
Doi:10.47089/iuad.1049267
View : 17 | Download : 13
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Makalede yazarın Orta Anadolu’daki Böğrüdelik adlı bir Tatar köyünde topladığı, Tatar seyyah ve politikacı Abdürreşid İbrahim (1857–1944) ile ilgili üç belge sunulmaktadır. Böğrüdelik köyü, Batı Sibirya’dan Osmanlı İmparatorluğu’na göç etmiş, Sibirya Müslümanlarının bir alt grubu olan Buharalılar tarafından 1910 yılında kurulmuştur. Buharalılar, 16. yüzyılın sonlarından itibaren Batı Sibirya’ya yerleşmiş Orta Asyalı tüccarların evlatları olarak kendilerini hep diğer Sibiryalı Müslümanlardan ayrı görmüşlerse de arada geçen zamanla Sibirya Tatarlarının şivesini kabul edip bu gruba belli bir şekilde de katılmışlar. Böğrüdelik’teki Tatarlar/Buharalılar hakkında da birkaç etnografik incelemeler yapılmıştır. İlk kapsamlı araştırma, 1975’te İsviçreli coğrafyacı ve etnolog Ernst Kläy tarafından yazılmıştır ve sonraki yıllarda da Türkiyeli dilci, tarihçi etnolog ve müzikolog gibi araştırmacılar da Böğrüdelik’li Tatarlar ile ilgilenmiştir. Bunun yanı sıra, 1925 ile 1933 yılları arasında belli aralıklar ile köyde ikamet etmiş Tatar seyyah Abdürreşid İbrahim hakkında araştırma yapmak üyere tarihçiler de Böğrüdeliğe gelmiştir. Sunacağımız ilk belge, 1920’li yılların sonuna ait ve Böğrüdelikli Tatarların, köylerinin adının Reşadiye’den Abdürreşid İbrahim’e izafeten ‘Reşid İli’ olarak değiştirilmesi için verdiği bir dilekçe iken diğer iki belge 1935 yılında yazılmış ve Abdürreşid İbrahim’in, Türkiye Cumhuriyeti makamları tarafından Türkiye vatandaşlığından çıkartılması ile ilgilidir. Üç belge aynı zamanda, Türk makamlarının İbrahim’e karşı takındığı tutumun ne kadar radikal bir şekilde değiştiğinin bir delilidir.Keywords : Abdürreşid İbrahim, Sibirya Tatarları, Buharalılar, Böğrüdelik köyü, Orta Anadolu