EMİR NOGAY’IN AK ORDA YÖNETİMİNDEKİ KONUMU
Authors : Selim Çolak, Dinçer Koç
Pages : 135-153
Doi:10.47089/iuad.979358
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-27
Article Type : Research
Abstract :Ak Orda Hanlığı’nın kuruluş evresinde önemli bir yere sahip olan Emir Nogay, yaklaşık 40 yıllık siyasi hayatında ulus yönetiminde çok önemli konuma ulaşmıştır. Berke Han döneminde ordu komutanı olarak tarih sahnesine çıkan Nogay zamanla Ak Orda’da sağ kanadın liderliğine yükselmiş, Tokta Han’ın tahta çıktığı sıralarda ise gücünün zirvesine ulaşmıştır. Aynı süreçte Nogay’ın etkisini komşu ve vasal devletlerde de arttığı görülmektedir. 1270’li yıllardan itibaren düzenlediği seferlerle birlikte Balkanları nüfuzu altına alırken başta Bulgaristan olmak üzere bölgedeki yöneticiler onun hâkimiyetini kabul etmek zorunda kalmışlardır. Öte yandan Macaristan ve Lehistan seferleriyle bağlantılı olarak Galiçya knezleri üzerindeki otoritesini tesis eden Nogay, diğer yandan Kuzey Rusya’daki büyük knezlik mücadelesine de taraf olmuştur. Bunun dışında başta Memlükler ve Doğu Roma İmparatorluğu olmak üzere pek çok devletle de diplomatik münasebetler tesis etmiştir. Neredeyse bağımsız bir hükümdarın sahip olduğu tüm yetkileri kendi uhdesinde toplamayı başarmasının sonucunda Nogay ile alakalı iki soru gündeme gelmektedir: 1) Nogay’ın Ak Orda yönetimi içerisindeki konumu nedir? 2) Nogay bir han mıydı? Bu noktada kaynaklarda yer alan farklı ifadeler Nogay’ın konumunu tam olarak tespit etmemizde bize yeteri kadar yardımcı olmamaktadırlar. Biz bu çalışmada ilk olarak kaynakların verdiği bilgileri birbiriyle karşılaştırarak Nogay’ın ulus yönetiminde sahip olduğu konumu açıklayacağız. Ardından da Nogay’ın hanlığı meselesindeki tartışmayı ele aldıktan sonra bu konuda bir sonuca ulaşmaya çalışacağız.Keywords : Nogay, tümenbaşı, karaçi sistemi (dört bey sistemi), beylerbeyi, emir, hanlık tartışmaları, para basma