ХИЛЬМИЯ АВЫЛЫ ТАРИХЫНА ҺӘМ ФОЛЬКЛОРЫНА МАТЕРИАЛЛАР
Authors : Alfina Sibgatullina
Pages : 285-297
Doi:10.47089/iuad.794839
View : 15 | Download : 9
Publication Date : 2020-12-28
Article Type : Research
Abstract :Türkiye’de Kazan Tatar köyleri çok değildir. Karadeniz’in Samsun ili Havza ilçesinde yerleşen Hülmiye köyü de küçük, fakat dikkate şayan bir yerleşim yeridir. Çünki Kazan Tatar muhacirleri genel olarak Osmanlı topraklarında denize yakın yerlere pek yerleştirilmemişler. Hilmiye köyünün tarihi üzerine bazı resmi kayıtları ‘Arşiv Belgelerinde Kazan’ kitabından bulmak mümkindir. Fakat en önemli tarihi hatıratlar Hilmiye köyü sakinlerinin hafızalarında saklanmaktadır. Bu anıları ve köy halkı arasında hala yaşamakta olan Tatar cırlarını, türküleri toplamak işinde Ahmet Şahin beyin ve Bakiye Duran hanımın emekleri vardır. Biz Hilmiye köyünü 2019 yılında ziyaret ettik ve belgeleri, türküleri bizzat Ahmet beyin kendisinden ve yakın akrabalarından dinleyebildik. Bu makalede Bakiye Duran hanımın basılı kitabından da faydalanarak, Hilmiye köyü hakkında mevcut belgeleri Tatar okurlara sunmak istiyoruz. Tatarlar, Havza’ya 1899-1901 yıllarında eski Ufa eyaletinin Sterlitamak ilçesinin (şimdiki Başkurdistan Cumhuriyeti'nin Aurgazı rayonu) Kurmanay, Ismagil, Tolbazı, Sultanmurat köylerinden gelmişler, sonra onlara Kazan’dan gelen muhacirler de eklenmiş. Batum üzerinden Rize kentine gelen muhacirlere yerleşim yeri olarak Çarşamba civarı gösterilmiş, fakat orası bataklık yer olduğu için onlar sıtma hastalığına yakalanmışlar ve başka bir yer talep etmek zorunda kalmışlar. Bundan sonra muhacirlere Malatya ve Diyarbakır illerinde araziler verilmiş, ancak onlar yerleşim için bu yerleri de uygun bulmamışlar ve anavatanlarına dönmeye karar vermişler. En sonında şanslarını, o zamanlar Amasya vilayetine giren Havza topraklarında denemeye karar vermişler ve orada kalmışlar. Tatarlar uzun süre yabancı topraklara alışamamışlar, vatan özlemi, hayat sıkıntısı onların folklorlarına da yansımıştır.Keywords : Kazan Tatarları, Hilmiye Köyü, Tatar folkloru