- İdil Ural Araştırmaları Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- İKİ AYDIN TEK DUYARLILIK AYAZ İSHAKİ VE ÖMER SEYFETTİN’İN HİKÂYELERİNDE TAASUBUN ELEŞTİRİSİ...
İKİ AYDIN TEK DUYARLILIK AYAZ İSHAKİ VE ÖMER SEYFETTİN’İN HİKÂYELERİNDE TAASUBUN ELEŞTİRİSİ
Authors : Dinçer Atay
Pages : 167-197
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2019-12-31
Article Type : Research
Abstract :Öz: Ayaz İshaki ve Ömer Seyfettin’in ilk ortak noktası on dokuzuncu asrın son çeyreğinde dünyaya gelmiş olmalarıdır. Bu iki Türk aydınının tek ortak noktası bu ayrıntıdan ibaret değildir. Yirminci yüzyılın siyasî hareketliliği, onların biyografilerinde önemli bir yer tutan ittihat, terakki ve hürriyet açar kavramlarının yoğun bir biçimde görünüm kazanmasına sebebiyet verir. Birleşme, yenileşme (ceditçilik) ve hürriyet kavramları, doğaları gereği dışa dönük insan tipinde net olarak görünüm kazanır. İçine doğdukları Türk toplumunun kendi/lik dünyasının inşa edilmesinde yazının farklı türlerinde eserler ortaya koyan ve Türk’ün kendini yirminci yüzyılda konumlandırmasında ana dilin rolünün büyüklüğünü fark eden bu iki aydın, edebiyatı toplumun aydınlanması noktasında bir araç olarak kabul ederler. Ayaz İshaki ve Ömer Seyfettin, devrin siyasî ve sosyal hususiyetlerine dair eleştirel bakış açılarını edebî metinlerinde de görünür kılar. İshaki’nin hikâyelerinde mizahî bir üslupla eleştirilen taassubun konumlandığı alan, âdet ve ibâdet arasında giderek araflaşan "mollalık” müessesinin toplumsal düzeydeki görünümleri üzerinedir. Buna karşılık Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde benzer hususlara dönük olan taassup eleştirisinin, Türkçe ve millî aidiyet kavramlarının karşıt değerlerine dönük olması dikkat çeker. Ayaz İshâki ve Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde görünüm kazanan taassubun eleştiriliyor olması, akılla sorgulama ve yenilik kavramlarını gündeme getirir. Bu durum, onların karakterlerini niteleyen terakki olgusunu metin düzeyinde var eder. Bu çalışmada Ayaz İshaki ve Ömer Seyfettin’in belirli hikâyelerinde ön plana çıkan taassubun eleştirisi izleği, sosyolojik boyutlarıyla değerlendirilmiştir.Keywords : Türk Dünyası Edebiyatı, Çağdaş Tatar hikâyesi, Türkiye Sahası çağdaş hikâyesi, Ayaz İshaki, Ömer Seyfettin, taassup, eleştiri.