- Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 25
- Hasan Ali Toptaş’ın "Bir Gülüşün Kimliği" Öyküsüne Psikanalitik Bir Yaklaşım
Hasan Ali Toptaş’ın "Bir Gülüşün Kimliği" Öyküsüne Psikanalitik Bir Yaklaşım
Authors : Mehtap Zeynep Aslan, Mustafa Aydemir
Pages : 22-39
View : 11 | Download : 5
Publication Date : 2021-01-29
Article Type : Research
Abstract :Sigmund Freud’un 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında ortaya attığı psikanalitik yöntem, sanat ve edebiyatta önemli bir yere sahiptir. Kuram, sanatçıyı merkeze alarak metni incelemeye çalışır. Davranışların temelinde bilinçaltının olduğunu savunan bu kurama göre, sanatçının hayatı, çocukluğu, ailesi, eğitimi, yaşadığı zaman, çevre ve yapıp ettikleri, onun sanat eserini doğrudan etkileyen etmenlerdir. Kuramın amacı, yazarın bilinçaltı duygularını açığa çıkararak eserdeki kişilerin psikolojik durumlarını tespit etmek ve "yaratma” eyleminin nasıl oluştuğunu araştırmaktır Sanatçılar, eserlerinde kendi psikolojik yapıları hakkında okuyucuya ipuçları verdikleri için bilinçaltı duygularını orada yakalamak mümkündür. Bilinçaltına itilmiş anılara önem veren psikanalizme göre, sanatçı nevrotiktir ve bu durum onun yaratma ve yazma eylemiyle yakından ilgilidir. Bilinçaltına itilen duygular, bir tür karmaşa içinde açığa çıkar. Sanatçının yazdıklarının anlaşılması, onun bilinçaltının çözülmesiyle mümkün olur. Zira yazarın içinde bulunduğu çıkmazları, kaosu ve trajediyi eserleriyle dışa yansıttığı bilinmektedir. Dolayısıyla şair ve yazarlar, genelde toplumun, özelde ise kişinin bastırılmış duyguları ve bilinçaltını eserlerinde ifade etme görevini üstlenirler. Hasan Ali Toptaş, kişisel ve bilinçaltı konularını sıklıkla eserlerine yansıtmasıyla ön plana çıkan bir yazardır. Toptaş’ın öykülerindeki yalnızlık, kaçış, bunalım ve kaotik söylem, onun psikolojisinin izlerini taşımaktadır. Zira Toptaş’ın iç çatışmalarının kaotik düzlemde yarattığı trajik durumlar, onun sanat anlayışının temelini oluşturmaktadır. Postmodern bir anlayışa sahip olan Toptaş, edebiyatı bir "sığınma aracı” olarak görür. Toptaş’ın eserlerinde bilinçten ziyade bilinçaltı duyguları yer alır. Ona göre bilincin emrinde olan eserler, bilinçsizce yazılanlar kadar başarılı olamamaktadır. Yazar, eser yazma sürecinde aklın işleyişini, planlamaları bir kenara bırakarak bilinçaltına kulak verir. Bu çalışmada amaç, Toptaş’ın "Bir Gülüşün Kimliği” öyküsünden hareketle onun psikolojik yönünü ortaya çıkarmaktır. Bir karakteri ortaya çıkarmayı amaç edinen psikanalizm, yazarı ancak yazdıklarından ve kullandığı dil üzerinden çözmeye ve tahlil etmeye çalışır. Dolayısıyla Toptaş’ın kullandığı öykü dili ve ifadelerinden hareketle bir sağaltım işlemi yapılarak onun psikolojik ve bilinçaltı durumu ortaya konulmaya çalışılacaktır.Keywords : Hasan Ali Toptaş, Psikanalizm, yalnızlık, kaçış, bilinçaltı.