Spatial Sound Performances in Classical Music
Authors : Cihan Işikhan
Pages : 378-389
Doi:10.21733/ibad.673158
View : 6 | Download : 4
Publication Date : 2020-03-15
Article Type : Research
Abstract :Seste boyutsallık algıda şekillenen bir bileşen, bir oluşumdur. Ses kaynağı nerede olursa olsun, iki kulağın aralarındaki yüz engelli mesafesi ve buna bağlı olarak ortaya çıkan işitmedeki zamansal gecikme algıda boyutsallığı yaratır ve boyutsal algılama, insanda ses kaynağı konumunun tespitini sağlar. Seste boyutsal algılamanın günümüz müzik endüstrisinde bilinen karşılığı genelde teknolojiktir. Kaydedilen müzik mono’dan surround’a kadar çeşitli teknolojik yöntemlerle işlemden geçirilerek tüketiciye sunulur. Ses kayıt tarihinde bu süreç mono ile başlayarak günümüzde atmos’a kadar ulaşmıştır. Oysa doğal bir oluşum olan sesteki boyutsallığın bugün herkes tarafından yukarıdaki terimlerle aranan teknolojik halleri, bundan yüzlerce yıl önce batı müziği bağdarlarının bir kısmı tarafından dinleyiciye zaten sunulmaktaydı. 16. yüzyılda Giovanni Gabrieli’nin koroyu ikiye bölerek "cori spezzati” tekniğiyle sunduğu yaratılarında stereo tekniği yatmaktadır. Barok dönemde Vivaldi "per eco in lontano (uzaktaki yankı)” adlı Konçertosuyla ilk surround seslendirme örneklerini sunmuştur. Klasik dönemde Haydn ve Mozart, Romantik dönemde Berlioz ve sonraki dönemlerde Ives ve Stockhousen, henüz ortada kayıt kavramı bile yokken dinleyicilere seslendirmede boyutsallığı niteler yaratılar bağdamışlardır. Bu çalışmada, yukarıda sözü edilen bağdarlarla birlikte batı müziği yaratılarında boyutsallığı işleyen diğer bağdar ve yaratıları araştırılmış, elde edilen verilerle imkanlar çerçevesinde bağdarların orijinal partitürleri incelenmiş ve kısaca, müzik teorileri kapsamında boyutsal yaratı olma özelliği taşıyan müzikler analiz edilerek seslendirme örnekleri sunulmuştur. Her ne kadar bu türden yaratılar kendi içlerinde çeşitli nedenlerle açıklanabilir olsalar da yaratıların seslendirimleri incelendiğinde insandaki boyutsal algılama kaygısını ortaya çıkarabilen niteliklerinin de olduğu ortadadır.Keywords : Müzik Teknolojisi, Boyutsal Ses, Klasik Müzik, Müzik Performansı