- Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 7 Issue: 2
- MARX’TA YANILSAMA VE İDEOLOJİ OLARAK DİN
MARX’TA YANILSAMA VE İDEOLOJİ OLARAK DİN
Authors : Cevat ÖZYURT
Pages : 207-240
Doi:10.17218/husbed.67842
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2015-01-30
Article Type : Other
Abstract :Marx, doğrudan dini analiz eden herhangi bir yazı kaleme almamakla birlikte, din sosyolojisi kuramları arasında önemli bir yere sahiptir. O, din hakkındaki düşüncelerini dolaylı olarak -Hegel, Feuerbach ve Bauer’in düşünceleri ile İngiliz ekonomipolitiğinin eleştirisini yaparken- dile getirmiştir. Bu çalışmanın ana amacı, Marx’ın gazete yazılarında, makalelerinde ve kitaplarında sunduğu din anlayışının kronolojik bir derlemesini yapmaktır. Marx’a göre din, hem yanılsama hem de ideolojinin bir türüdür. Çalışma, Marx’ın ilk dönem yazılarında din olgusunun daha fazla yer tuttuğunu ve dinin bu dönemde genellikle bir yanılsama olarak anlaşıldığını ortaya koymaktadır. Sonraki yazılarda Marx’ın din analizi yerini ideoloji analizine bırakmıştır. Yanılsama olarak din, soyut insanın evren, dünya, insanlık ve hayatın anlamıyla ilgili sorulara yetkin cevap verebilecek bilgi donanımından yoksun olmasından kaynaklanmaktadır. Dinin ideolojik boyutu ise somut/toplumsal insanın çıkar çatışmasından kaynaklanmaktadır. Burada din, mülkiyeti ve üst sınıfların çıkarlarını meşrulaştırarak, alt-sınıfların sosyal yapıyı sorgulamalarını önleyen araca dönüşür. Marx’ın sosyolojisinde din, ister yanılsama olsun, ister ideolojinin bir türü olsun, insanı kendine yabancılaştırıcı bir yanlış bilinçtir. Dinin herhangi bir olumlu işlevi yoktur. Ona göre, din eleştirisi, büyük ölçüde Genç Hegelciler tarafından tamamlanmıştır; kapitalizmin yükselişi ise dinin pratikte aşındığı bir zemin oluşturmaktadır. Sosyalizmin gelişiyle din kendiliğinden ortadan kalkacağı için, sosyalistlerin dine karşı özel bir strateji geliştirmelerine gerek yoktur.Keywords : Din Sosyolojisi, Marx’ın Din Yorumu, Kapitalizm ve Din, İdeoloji, Yabancılaşma