Tümevarım Meselesi -İbn Sînâ Merkezli Yeni Bir Okuma-
Authors : Mevlüt UYANIK
Pages : 195-230
Doi:10.14395/jdiv86
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2012-06-01
Article Type : Other
Abstract :Felsefenin amacı, insan mutluluğunu temin etmektir (tahsilu’s-saade). Mantık da bunu temin edecek felsefenin anahtarıdır. Mantık, tikelden tümele, bilinenden bilinmeyene yönelerek hüküm çıkarıp mutluluğu temin edecek bilgiyi rasyonel, tutarlı bir şekilde kazandıracaktır. Zira dil ile düşünce arasında ilişkinin tutarlı ve doğru bir şekilde kurulması akıl yürütmenin akıl ilkelerine (özdeşlik, çelişmezlik, üçüncü halin imkânsızlığı) uygun olması demektir. Bu nedenle mantık, felsefî düşüncede önemli bir işlev görmektedir. Yeniçağ felsefesinde modern bilim anlayışında tümevarım yöntemi Bacon ile ön plana çıkarıldı ama daha sonra Hume, günümüzde ise Popper ile birlikte böyle bir yöntemin olmadığı gündeme getirildi. Tümevarım yönteminin bir efsane olduğu söyleminin tutarlığını Muallim-i evvel olan Aristoteles’ten etkilenen İbn Sînâ açısından inceleyip sorunu yeniden müzakereye açmak istedik. Çünkü Bacon’dan önce tümevarım yöntemini inceleyen, onu bilimsel araştırmalarda kullanılacak bir yöntem olarak geliştiren İbn Sînâ’dır. Bilimde ilk ve temel ilkeler olarak tümellerin işlevsel olması, gözlem ve deneyimle desteklenen tümevarımın mutlak ilkeler vermemesinin bilim için gerekli, zorunlu bazı temel ilkeleri verebileceğine engel olup olmadığını araştıracağız. Böylece Hume ve Popper ile birlikte zirveye ulaşan tümevarım sorununun açmazlarının giderilebilme ihtimalini müzakereye açacağız.Keywords : Felsefe, mantık, tümevarım, tutarlılık, İbn Sina, Hume, Popper.