- Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 43
- HALK EGEMENLİĞİ KAVRAMININ TÜRK DİNÎ DÜŞÜNCESİNE GİRİŞİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA...
HALK EGEMENLİĞİ KAVRAMININ TÜRK DİNÎ DÜŞÜNCESİNE GİRİŞİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA
Authors : Orhan Ayaz
Pages : 155-182
Doi:10.30623/harranilahiyatdergisi.674315
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2020-06-15
Article Type : Research
Abstract : Avrupa’da din savaşlarının neden olduğu kargaşaya tepki olarak ortaya çıkan doğal hukuk teorilerine göre insanlar doğarken, birbirleri üzerinde herhangi bir hâkimiyet/efendilik iddia edecek şekilde bir ayrıcalıkla doğmazlar. Bu hukuk teorileri Avrupa’da hâkimiyetin, bir kişinin keyfi iradesi yerine eşit şekilde özgür olan insanların rızasına dayanması gerektiği düşüncesini güçlendirmiş ve toplumun daha geniş kesimlerini seferber ederek Batı dünyasının siyasi hayatında radikal değişikliklere neden olmuştur. Batı’da yaşanan bu dönüşümün etkisiyle 19. yüzyılda halk egemenliği kavramı, Osmanlı Devleti’nin siyasi hayatına da girmiştir. Türkiye’de modern dönemle birlikte din-toplum ve din-siyaset ilişkilerinin neye benzediğinin tarihsel sosyolojik tespiti hem bugünün hem de geleceğin neye benzediği/benzeyeceği hakkında bize fikir vermesi açısından önemlidir. Dinî düşünürler, halk egemenliğini dinî terimlerle dinîleştirip halkı seferber etmek istemiştir. Türk dinî düşüncesi, halkı gerçekten kendi kendisinin efendisi yapmak gibi modern ahlaki bir düzeni amaçlamamıştır. Dinî düşünce, halkı kullanarak devleti kurtarmayı hedeflediği için halk egemenliği kavramına da araçsal bakmıştır. Bu bağlamda çalışmamızda modern halk egemenliğinin, Türk dinî düşüncesine girişi ele alınacaktır. Çalışmamız nitel bir yaklaşımla, birer bilgi ifadesi olan halk egemenliği, meşrutiyet, cumhuriyet ve demokrasi kavramlarına ilişkin, dönemin dinî düşüncesini temsil ettiğini düşündüğümüz kişilerin yazdıkları metinler üzerinde, bu kavramların yorumlanmasından ibaret olacaktır.Keywords : Bilgi soyolojisi, Kavramlar, Dinî düşünce, İslamcılık, Halk egemenliği, Meşrutiyet, Cumhuriyet, Demokrasi