Kur'ân'ın Mesânî Özelliği
Authors : Mustafa Erhan Gözden
Pages : 64-83
Doi:10.30623/hij.1025415
View : 12 | Download : 2
Publication Date : 2022-06-15
Article Type : Research
Abstract :Kur’an’ın kendi ifadelerinden anlaşılan birçok hususiyeti vardır. Onun isim ve sıfatları bunların başında gelmektedir. Bunlar, bağlama uygun bir tarzda gelir ve anlatılan konuya en uygun hangisi ise o kullanılır. Bu bağlamda Kur’an’ın kendisini nitelediği özelliklerini iki ana grupta değerlendirmek isabetli olacaktır. Birincisi, "doğrudan ilahi vahyin karşılığı olarak kullanılan isimler” dir. Örneğin Furkan, Zikir, Nur, Ruh, Hüda, Şifa, Rahmet ve Mev´ıza gibi bizzat Kur’an’ın kendisine verdiği isimlerin yine Kur’an içerisinde sıkça isimlerinin kullanılması gibi. Bunlardan Kur’ân ve Kitâb, en meşhuru ve Mushaf-ı Şerif’te en çok geçenleridir. Yani Kur’an ve Kitab isimleri diğerlerinden daha fazla kullanılmıştır. Bununla; ilahi vahyin Kur’an diye adlandırılmasında dillerde okunuyor olması, Kitab olarak isimlendirilmesinde ise kalemle yazılmış olması hususları gözetilmiş olabilir. Ayrıca bu iki ismin, hafızalarda ve satırlarda olmak üzere ilâhî vahyin iki yerde korunmuş olduğuna da işaret ettiği söylenebilir. Dolayısıyla bu her iki isim de fiilen meydana gelen durumu anlatmaktadır. İkincisi ise "isim olmayıp ilahi vahyin özelliklerini belirten vasıflar”dır. Bu sıfatlar, Kur’an anlamında bir isim olarak kullanılmayıp aslında Kur’an’ın özelliklerini belirten niteliklerdir. Mübin, Azim, Hakim, Mecid ve Kerim bunların en meşhurları olup Kur’an ismiyle yan yana kullanılan ve ilahi vahyi niteleyen sıfatlardır. Kur’an’ı niteleyen bu sıfatların; Kur’an’ın kaynağıyla ilgili olanlar, Kur’an’ın her yönden korunacağına ve azametine işaret edenler, Kur’an’ın indiriliş amacı ile ilgili olanlar ve Kur’an’ın dili ve üslubu ile ilgili olanlar şeklinde tasnifi de mümkündür Mesânî özelliği de Kur’an’da onun tanıtıcı bir vasfı olarak geçmektedir. Oldukça manidar ve geniş bir anlam içeriğine sahip bir kelime olan mesânî, "Allah sözlerin en güzelini, (ayetleri) birbirine benzeyen, mesânî ve bir kitap olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların ondan tüyleri ürperir. (Lakin) sonunda Allah’ı anarak tenleri ve kalpleri yumuşar/sükûn bulur. İşte Allah’ın rehberliği böyle olup dileyeni/dilediğini bununla hidayete ulaştırır. (Ama) Allah’ın dalalette bıraktığı kimse için ise hiçbir yol gösterici bulunmaz.” (ez-Zümer 39/23) ve "Andolsun ki, biz sana seb’i mesânîyi ve şu Azim Kur’an’ı verdik.” (el-Hicr 15/87) ayetlerinde Kur’an’ı niteleyen önemli bir sıfat olarak takdim edilmiştir. Bu çalışmada, Kur’an’ın dil ve üslubuyla ilgili sıfatlarından olan mesânî kavramının yine Kur’an’a dayanarak incelenmesi hedeflenmiştir. Günümüze kadar oluşan tefsir külliyatında konunun detaylıca ve bağımsız olarak ele alınmayışı bu araştırmaya yönelmenin temel nedeni olmuştur. Yapılan çalışmaların ortak özelliği ise, mesânî sözcüğünün genelde değişik tanımlarının yapılıp Kur’an’dan yeterince örnekler verilmeyişidir. Bu tanımların en önemlileri; tekrar, çift/ikili, övgü, bıkmamak, sürekli okumak, daima taze/yeni kalmak, eskimemek şeklinde sıralanabilir. Bunlar arasından tekrar etmek ve ikili/karşılaştırmalı anlatım olgusunun mesânîyi ifade etmede öne çıktığı söylenebilir. Bu incelemede, özellikle bu iki anlam sahasıyla ilgili Kur’an’dan yeterli derecede örnekler verilmeye çalışılacaktır. Öncesinde ise konunun bir altyapısı mahiyetinde, mesânî kelimesinin kavramsal çerçevesine değinilecek ve delalet ettiği değişik anlamlardan bahsedilecektir. Bu çalışmanın, konuyla ilgili neredeyse yok denecek kadar müstakil araştırmanın azlığından dolayı ortaya konacak birçok araştırmaya başlangıç teşkil etmesi ümit edilmektedir. Böylece Kur’an’ın mesânî özelliğiyle ilgili yapılacak daha kapsamlı çalışmalar, bu sahanın daha da aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır.Keywords : Tefsir, Kur’an’ın İsimleri, Mesânî, Tekrar, Karşılaştırmalı Anlatım