- Hadis Tetkikleri Dergisi
- Vol: 20 Issue: 2
- Hadis ve Aktüel Yorum: Tirmizî Şerhlerine Göre Erîke Hadisi
Hadis ve Aktüel Yorum: Tirmizî Şerhlerine Göre Erîke Hadisi
Authors : Ayşe Esra Şahyar
Pages : 245-269
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Şerhlerin orijinal bir muhtevası olmadığı, asıl metni aşamadıkları, birbirini tekrar eden durağan bir yapıya sahip oldukları istikametindeki bir takım çağdaş yorumlar, hadis şerhi ve aktüalite ilişkini incelemeyi zorunlu hale getirmektedir. Bu çalışmada hadis şerhlerinin muhtevasından hareketle yazıldıkları dönemin güncel ilmî ve fikrî tartışmaları hakkında bilgi sahibi olmanın ve böylece hadis tarihine katkı sağlamanın imkânı tetkik edilmiş, her bir şârihin asıl metni kendi meseleleri bağlamında ele alacağı, bu nedenle de farklı zaman ve mekânlarda aynı asıl üzerine telif edilen şerhlerin mahiyetinin farklı olacağı iddiasından hareket edilmiş-tir. Sünnetin dindeki yeri ve hadisle amel tartışmalarının mezhepler arası farkların temelinde yer alması nedeniyle muhtelif tartışmaların bir göstergesi olacağı varsayılarak bu tetkik için erîke hadisi tercih edilmiş, ilgili hadisin yer aldığı kaynaklardan biri olan Tirmizî’nin el-Câmi‘i üzerine yazılan şerhlerde erîke hadisinin nasıl yorumlandığı ve ne tür tartışmalara konu olduğu araştırılmıştır. İlim adamlarının III./IX. yüzyılda daha ziyade "hadisin Kur’ân’a arz edilmesi” metoduna cevap amacıyla istidlalde bulundukları erîke hadisinin VI./XII. yüz-yılda Endülüs’te Ebû Bekr İbnü’l-Arabî tarafından Basra Mu‘tezilesine ve Maveraünnehir fa-kihlerine; XX. asrın başında Hindistanlı âlim Mübârekpûrî tarafından ise Kur’âniyyun ekolü-ne itiraz mahiyetinde yorumlandığı bu çalışmanın tespitleri arasındadır. Bu veriler hadis ta-rihi çalışmalarına katkı sunmaya değer nitelikte olup aynı zamanda hadis şerhlerinin durağan bir yapı göstermediğine ve aktüel bir değer taşıdığına delalet etmektedir.Keywords : Şerh, Tirmizî, Ârizatü’l-ahvezî, Kûtü’l-muğtezî, Tuhfetü’l-ahvezî, Erîke hadisi.