- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 39 Issue: 1
- Fuzûlî’yi Heidegger ile Okumak: Varlık ve Yokluk arasında Şiirsel Dil
Fuzûlî’yi Heidegger ile Okumak: Varlık ve Yokluk arasında Şiirsel Dil
Authors : Onur Karamercan
Pages : 283-295
Doi:10.32600/huefd.923469
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Bu makalenin temel amacı, 16.yy. Azerî sahası Divan şairlerinden Fuzûlî’nin şiir dünyasını 20. yy. Alman filozofu Martin Heidegger’in varlık düşüncesinden hareketle ele alarak dil, varlık ve yokluk kavramları arasında bulunan ilişkiyi incelemektir. Heidegger’in felsefi metinleri ve Fuzûlî’nin gazellerinde, varlık ve yokluk arasındaki bağlantının insanın sonlu bir varoluşa sahip olması bağlamında benzer bir şekilde temellendirildiği görülmektedir. Üç temel bölümden oluşan makalenin birinci kısmında Heidegger’in erken ve geç dönem düşüncesindeki ontolojik bütünlük ortaya konmakta, böylelikle varlık ve yokluk düşüncesinin şiirsel dil ile olan topolojik bağlantısı irdelenmektedir. İkinci bölümde Fuzûlî’nin şiir dünyası tasavvuf düşüncesi ve rindane tarzın temel kavramları ile açıklanmakta, Fuzûlî’nin bu kaynaklardan nasıl beslendiği ifade edilmektedir. Üçüncü kısımda Fuzûlî’nin seçme gazellerinden beyitlerin Heidegger düşüncesi bağlamında bir yorumu sunulmakta, buna göre varlık ve yokluk arasındaki bağ bir karşıtlıktan ziyade birbirine geçişlere izin veren bir karşılıklı olma kavramı çerçevesinde izah edilmektedir. Sonuç kısmında tartışıldığı üzere, Heidegger ile Fuzûlî için insanın sonlu varlığının şairane bir varoluş tarzıyla tecrübe edilebileceği fikri ortaktır. Fuzûlî’nin şiiri tasavvuf geleneğinde görülen ontoteolojik etkiler sergilemekteyse de, şairin maddî çokluklar dünyasından uzaklaştığı ölçüde yok olarak Varlığın kendisine ulaşabileceğini düşünmesiyle, Fuzûlî kendine özgü bir varlık anlayışı yaratmayı başarmıştır. Heidegger’de bu tür mistik bir varlık anlayışı olup olmadığı şüphelidir. Öte yandan her iki düşünür için de sonlu bir var olmanın daha derin bir tecrübesi varlık ile yokluk arasındaki karşılıklı harekete konumlanmaktadır. Var olmanın ne anlama geldiği, ölüme-doğru-olmakta, yani yok oluş esnasında ortaya çıkarak kendine şiirsel bir mesken bulur. Buna göre, var olmanın nasıl yok olmaya doğru olmak anlamına geldiği ve bunun dilde ne anlamda şiirsel bir tecrübe olarak belirdiğini Fuzûlî’nin gazellerinde incelemek, Fuzûlî’nin fikir dünyasının daha derinlemesine anlaşılmasına izin vermiştir.Keywords : Heidegger, şiir ve felsefe, varlık ve yokluk, Fuzûlî, Divan edebiyatı ve felsefe