- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 37 Issue: 1
- A Text-Based Analysis of Turkish Existential Sentences
A Text-Based Analysis of Turkish Existential Sentences
Authors : Emine Yarar
Pages : 220-234
Doi:10.32600/huefd.677332
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Research
Abstract :Çalışmada varoluşsal tümceler bu tümcelerde kullanılan yüklemler ile bu tümcelerin türleri bakımından incelenerek ele alınmaktadır. Çalışmada 1950 ve 2016 yılları arasında Türkiye’de yayınlanan 40 adet hükümet programında saptanan varoluşsal tümceler incelenmektedir. İnceleme sonucunda örneklemde yer alan metinlerde toplam 192 varoluşsal tümce olduğu saptanmıştır. Bu tümceler kullanılan varoluşsal yüklemler ile tümce türleri dikkate alınarak belirlenip sınıflandırılmıştır. Çalışmada ulaşılan bulgular resmi dilde var+DIr biçiminde görülen var yükleminin en sık kullanılan yüklem olduğunu ve var yükleminin yanı sıra yok, sahip, mevcut and ait yüklemlerinin de hükümet programlarında saptanan varoluşsal tümcelerde kullanıldığını göstermektedir. Sözkonusu yüklemler iki kümeye ayrılmaktadır: varlık bildiren yüklemler, var, yok ve mevcut ve iyelik bildiren yüklemler, sahip ve ait. Çalışmada incelenen metinlerde her iki kümede yer alan varoluşsal yüklemlerin her birinin çoğunlukla –DIr ekiyle kullanıldığını ortaya çıkmıştır. Varoluşsal tümcelerin türleri bakımından hükümet programlarında dört farklı türde varoluşsal tümce olduğu ve en sık iyelik belirten varoluşsal tümcelere yer verildiği bulunmuştır. Saptanan diğer varoluşsal tümce türleri ise şunlardır: yer bildiren tümceler, kiplik bildiren tümceler ve düz varoluşsal tümcelerdir. Çalışmada ulaşılan bulgulara göre her bir tümce türünün kullanılan yükleme dayalı olarak kendine özgü yapısal özellikleri bulunmaktadır. Öte yandan bu tümce türleri metinlerde yapısal ve anlambilimsel özellikleriyle uyumlu işlevleri gerçekleştirmektedir. Varoluşsal tümcelerde kullanılan yüklem türleri açısından varlık bildiren yüklemler olan var, yok ve mevcut yüklemlerinin sahip ve ait gibi iyelik yüklemlerine oranla daha fazla üretken oldukları bulunmuştur. Bunun nedeni iyelik bildiren yüklemler olan sahip ve ait yüklemlerinin sadece iyelik anlamı içeren varoluşsal tümcelerde kullanılması ve diğer üç varoluşsal tümce türünde kullanılmamasıdır.Keywords : varoluşsal tümceler, varoluşsal yüklemler, metin incelemesi, adsıl yüklemler, resmi söylem