- Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi
- Vol: 27 Issue: 47
- An Analysis of The Halo Image Use on Non-Human Beings and Its Place in Art
An Analysis of The Halo Image Use on Non-Human Beings and Its Place in Art
Authors : Serdar Dartar, Lutfü Kaplanoğlu
Pages : 520-531
Doi:10.32547/ataunigsed.949990
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2021-10-28
Article Type : Review
Abstract :Sanat eserlerinde figürlerin kutsallığını ifade etmek amacıyla kafalarının etrafında veya vücudun bir bölümünde bulunan ya da vücudun tümünü sarmalayan ışık halkalarına "hale” denir. Sanat eserleri örneklerinden yola çıkılarak M.Ö. 600’lü yıllara dayandırılan halelerin çıkış yeri, büyük ihtimalle Asya’dır. Haleler, altın varak, sarı, kırmızı, mavi, yeşil, beyaz, siyah renklerde ve dairesel, üçgen, elips, kare formlarındadır. Zaman zaman iç içe geçmiş daire biçimlerinde zaman zaman ateş şeklinde betimlendikleri görülür. Kullanım şekilleri kültürlerarası farklılıklar gösterse de etkileşimden kaynaklı benzer kullanımlara da rastlanır. Haleler, Maniheizm, Budizm, Mecusilik, Tengricilik, Hristiyanlık, İslamiyet ve diğer din kültürlerinde yer alır. Pagan kültürden pekçok unsuru bünyesine katan Hıristiyanlıkta, ikonalarda, kutsal ruh, İsa, melekler, azizler ve dört İncil yazarı dışında dinin temsilcileri olan papaların, azizlerin ve kiliselerin koruyucularında görülür. Kutsallığın göstergesi olarak betimlenen halelerin hayvanlarda görülmesi sık rastlanılan bir durum değildir. Ama güvencin, kartal, boğa, aslan ve kuzu gibi bazı hayvanlarda da kullanıldığı görülür. Kutsal kişiler ve hayvanların haleli olarak bir arada kullanıldığına da rastlanır. Örneğin; Yunanistan, Bulgaristan, Rusya, Sırbistan ve Türkiye’de örnekleri bulunduğu üzere Aziz Christopher; köpek, at, eşek kafalı olarak haleli biçimde de temsil edilmiştir. Mısır sanatında betimlenen haleli hayvan figürleri, Hristiyanlıkta olduğu gibi kutsal niteliğini devam ettirmiştir. Türk sanatında ise haleli hayvan betimlemeleri, dindışı ve dekoratif özelliği ile diğer kültürlerden ayrılmaktadır. Haleler, sanat tarihinde sosyal, siyasal ve coğrafi şartlar içindeki serüvenini çeşitli biçimlerde sürdürmüştür. Çalışmada öncelikle halenin tarihsel süreci ve dinlere, kültürlere, coğrafyalara göre çeşitleri üzerinde durulmuş, konunun en önemli kısmı olan hayvanlarda görülen haleler hakkında bilgi verilmiş ve sanattaki yeri üzerine bir analiz yapılmıştır.Keywords : Hale, Kutsallık, Minyatür, İkona, Sanat