- Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi
- Issue: 43
- Türk Halı Sanatı Kompozisyonlarında Hayat ve Zaman Kavramları
Türk Halı Sanatı Kompozisyonlarında Hayat ve Zaman Kavramları
Authors : Hakan Çiloğlu
Pages : 200-213
Doi:10.32547/ataunigsed.604315
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2019-10-26
Article Type : Research
Abstract :Türk kültürünün önemli bir halkası olan halı sanatının sonsuzluk ve gökyüzü kompozisyonlarında, hayat ve zaman kavramları gizlidir. Çünkü insanın en önemli farkındalığı, tekrarı yaşanamayan hayat ve zamandır. Çoğu insan için gençken hayat ve zaman kavramlarının değeri bilinemese de, güneşin günbatımına yönelmesi gibi evrede hayat ve zaman kavramları önemini daha çok hissettirir. Görmeyi bilen ve düşünen insan için hayat ve zamanın ne olduğu, gökyüzü ve yaşamdaki pek çok olayda gözlemlenebilir. "Güneşin doğuşu ve batışı arasındaki çizginin hayata dokunuşunu hissedemeyenler, hayatı diğer canlılar gibi yaşarlar." Gökyüzünde ayın evrelerinde, ya da hilal görünümünde, ya da sonbaharda düşen bir yaprakta; başladığı noktadan artarak güçlenen ve tekrardan azalarak biten etkisinde hayatın kendisini görmek mümkündür. Çünkü hayat; miktarı değişen çizgisiyle yarım daire gibidir ve her bir hayatın kendi zamanı vardır. Hayat belirli bir yol, yaşam bu yolda gidişler ve zaman ise bu yolun başından sonuna geçen süre olarak düşünülebilir. Hayat ve zaman kavramları kare gibi kararlı ve durağan yapıdadır ve hayat; zamanın değişmeyen kararlı yapısının bir parçasıdır. Hayatın çizdiği yolda hareket, aktiflikler ve durağanlıklar zamanda farklı etkilerle yaşanır ve her bir hayat süresi içinde yaşamda değişen kavramlar oluşur. Bu araştırmada; hayatın içinde farklı zaman süreçlerinde başlayan ve biten kavramlara dayalı olay ve görünümlerin iç dünyada oluşturduğu sonsuzluk özlemiyle, Selçuklulardan günümüze Türk halı sanatının farklı geometrik kompozisyonlarında gökyüzü, yıldız desenleri ve motiflerle yer aldığı görülmüştür. Orta zeminde anlam kazanan sonsuzluk ve hayatın bilinen kararlı yapısının dışına çıkılamayacağı bilinci, kare ve dikdörtgenlerin kararlı alanı içinde desenlenmiştir.Keywords : Halı, Sanat, Kompozisyon, Hayat, Zaman