- Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 3 Issue: 6
- ZÂHİRÎ VE BÂTINÎ FIKIH: GÜMÜŞHANEVİ ÖRNEĞİ
ZÂHİRÎ VE BÂTINÎ FIKIH: GÜMÜŞHANEVİ ÖRNEĞİ
Authors : Yusuf Şen
Pages : 47-66
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2014-12-01
Article Type : Research
Abstract :Fıkıh kelime olarak bilmek, kavramak, en ince ayrıntılara vakıf olmak anlamlarına gelmektedir. Allah bir kimsenin hayrını murat ederse onu dinde fakih kılar. O kişiyi dinde anlayışlı ve dini hükümleri bilip yaşamada firaset sahibi yapar. Bu çerçevede İmam Azam Ebû Hanife de fıkhı "amel yönüyle kişinin lehinde ve aleyhinde olan dînî hükümleri bilmesidir” şeklinde tarif etmiştir. Fıkıh ilmi, zâhirî olarak, insanın dış organlarıyla hayatında uyguladığı ibadetlerden muamelat hükümlerine kadar her alanla ilgilendiği gibi bu hükümlerin manalarıyla da ilgilenir. Lafızlarla amel edildiği gibi manalarda göz önünde bulundurularak amel edilir. Örneğin, ibadetler belirli şartlar dâhilinde yerine getirilirken bâtınını ilgilendiren kurbiyyet, huşu, niyyet, tadil-i erkân, takva konularından uzak kalınamaz. Fıkıhla tasavvuf tarihsel süreci paylaşan iki ilim dalı olarak zâhir ve bâtını birleştirmiş, birçok başarılara örneklik oluşturmuştur. Zâhir fıkıh âlimleri, fıkhî hükümleri şer’i delillerden istinbât ettiği gibi bâtınî âlimler olan sûfîler de bâtınî fıkhın esaslarını ortaya koymuşlardır. Zâhirî ve bâtınî fıkhın mezcedilmesi, her ikisinin birlikte öğrenilip hayata aktarılmasıyla mümkündür. Zâhirîn konusu olan bir fıkhî hükmü bilmeden bâtınî bir hükme ulaşılması nasıl mümkün değilse bâtınî olarak içselleştirilmeden yaşam haline gelmesi de mümkün değildir. Bu bağlamda 1813-1893 yıllarında yaşayan Ahmed Ziyâuddîn Gümüşhânevî verdiği fıkıh eseriyle ve fıkıh bilgisiyle zâhirî fıkhı, bâtınî fıkıhla birleştirmiş ve abide bir şahsiyet olmuştur. Ahmed Ziyâuddîn Gümüşhânevî yaklaşık yetmiş yıllık hayatında Allah hakkı ile kul haklarına son derece riayet etmiş Şeriat-ı İslamiyyeyi fıkh ederek yaşamaya çalışmış kendisinden sonra gelenlere örnek olmuştur. Bu makalede zâhirî ve bâtınî fıkhın tarihsel sürecinden bahsedilecek ve bu sürecin müşahhas birleştirici örneği olan Ahmed Ziyâuddîn Gümüşhânevî’nin hayatından örnekler verilerek açıklanmaya çalışılacaktır.Keywords : Bâtınî fıkıh, Zâhirî fıkıh, Gümüşhânevî