- GRID - Mimarlık Planlama ve Tasarım Dergisi
- Vol: 3 Issue: 1
- Türkiye’de Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulunun Oluşumu, Gelişimi ve Kararlarının Günüm...
Türkiye’de Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulunun Oluşumu, Gelişimi ve Kararlarının Günümüz İlke Kararlarıyla Kıyaslanması
Authors : Gülşen Dişli, Gökçe Günel
Pages : 2-27
Doi:10.37246/grid.653315
View : 13 | Download : 7
Publication Date : 2020-01-28
Article Type : Research
Abstract :Koruma alanında 19. yüzyılın ortalarına kadar fıkıh hükümleri ve vakıf kurumunun en etkili düzenleme mercileri olduğu Türkiye’de, onarımlarda kurumsallaşma ve yasalaşma çabaları geç Osmanlı döneminde Tanzimat’la birlikte gelişmiştir. Eski eserlerin korunmasıyla doğrudan ilgili ilk yasal düzenleme ise 1869 yılında kabul edilmiş, 1906 tarihli Asar-ı Atika Nizamnamesi, 1973 yılında yayınlanan 1710 sayılı Eski Eserler Kanuna kadar yürürlükte kalmıştır. Türkiye’de 1920-1951 yılları arası seküler bir devletin kurulması çabaları etkili olmuş, 1951 yılında Gayrimenkul Eski Eserler, Anıtlar Yüksek Kurulu (GEEAYK) teşkil edilmiştir. 1951 yılından, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun kabul edildiği 1983 yılında kadar geçen süreçte, bahse konu kurul tarafından önemli kararlara imza atılmıştır. Bu araştırmada, GEEAYK’nun oluşumu, gelişimi incelenmiş ve kurul tarafından kabul edilen kararların özgün metinleri taranmıştır. Arşiv, literatür taraması ve sözlü mülakat yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada, geç Osmanlı döneminden itibaren koruma alanında kapsamlı yasal ve yapısal dönüşümlerin yaşandığı Türkiye’de, koruma yüksek kurullarının ilk oluşumları ve güncel durumları incelenmiş ve GEEAYK kararlarının, 1983 sonrası kurulan Yüksek Kurul tarafından alınan ilke kararlarıyla genel bir kıyaslamasının yapılması amaçlanmıştır. Mevcut Yüksek Kurula kıyasla, GEEAYK’nun daha özerk bir yapısının olduğu anlaşılmış, ayrıca, GEEAYK tarafından alınan bir kısım kararların günümüz koruma mevzuatına temel oluşturduğu, hatta o dönemde alınan bazı kararlardan hala alınacak dersler olduğu değerlendirilmiştir.Keywords : İlke Kararları, Koruma Mevzuatı, Koruma Yüksek Kurulları, Mimari Koruma