- Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi
- TÜRKÄ°YE CUMHURÄ°YETÄ°'NÄ°N 100. YILI ÜZEL SAYISI Özel Sayı
- BABÜRLÜLERDE EYALET (SÛBE) TEŞKİLATI
BABÜRLÜLERDE EYALET (SÛBE) TEŞKİLATI
Authors : Vedat Meral
Pages : 127-138
Doi:10.53718/gttad.1277226
View : 304 | Download : 177
Publication Date : 2023-10-20
Article Type : Research
Abstract :Vakayinamelerde tam manasıyla zikredilmemiş olsa da adını kurucusu Bâbür Şah’tan (1526-1530) alan Hindistan’daki bu son Türk devleti, Türkiye’deki tarihçiler tarafından Babürlüler (1526-1858) olarak anılagelmiştir. Bazı Türk tarihçiler ise bu devleti kuran Bâbür Şah ve ardıllarının soyunun Türkistan’ın son büyük fatihlerinden Emir Timur’a dayanmasından dolayı onları Timuroğulları ya da Gürkanlılar diye adlandırmıştır. Zira devletin kurucusu Çağatay Türklerinden Bâbür Şah’ın soyu, baba tarafından Timur’a, anne tarafından da Cengiz Han’a dayanmaktadır. Ancak Türk tarihçilerin aksine Hintli ve Avrupalı müellifler, Hindistan’daki bin yıllık tarihi Türk varlığını unutturmak amacıyla Babürlüleri Mugal ya da Mongol gibi isimlerle zikretmiş ve onların soy olarak Türklere değil, Moğollara dayandığı izlenimini oluşturmaya çalışmıştır. Babürlüler, devleti idarede uyguladıkları Türk devlet geleneğini Hindistan’ın kalabalık ve karmaşık toplum yapısına rağmen muhafaza etmiş, bazı kültürel öğeleri ise Hindistan’a özgü yerleşik geleneklerle harmanlayarak bugün hala ayakta duran Türk-Hint karışımı eserler vücuda getirmiştir. Dolayısıyla devletin kuruluşundan yıkılışına kadar bu coğrafyada imar faaliyetlerinde bulunan Babürlüler, özellikle inşa ettikleri yollar, caddeler, bahçeler, medreseler ve yeni şehirler ile de Hindistan’ı ihya etmiştir. Bu bağlamda Babürlülerin devlet teşkilatlanması konusunda kuşkusuz Hindistan’a kazandırdığı en önemli kavramlardan birisi de o dönemde sûbe adı verilen eyalet teşkilatı olmuştur. Nitekim modern Hindistan Devleti’nin diğer hususlarda olduğu gibi günümüzde kullandığı eyalet sisteminin temeli de bu coğrafyada üç asırdan fazla hüküm sürmüş Babür Devleti tarafından atılmıştır. Hindistan’da hâkim olduğu toprakları 16. yüzyılın ortalarından itibaren genişletmeye başlayan Babür Devleti, 18. yüzyılın ortalarına gelindiğinde en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Özellikle Babür imparatoru Ekber Şah (1556-1605) döneminde takip edilen genişleme siyaseti neticesinde yerel krallıklara boyun eğdirilmiş ve Hindistan tek bir merkezi idare altında toplanmıştır. Bu sebeple hâkim olunan toprakların ve hükmedilen nüfusun artması gibi etkenler, merkezden uzak bölgelerin idaresini sağlamak için Babürlüleri yeni bir devlet modeli geliştirmeye sevk etmiştir. Babürlü tarihinde ilklerin uygulayıcısı olarak bilinen Ekber Şah, genişleyen sınırlar nedeniyle dini ve askeri konularda olduğu gibi, devleti idare biçiminde de birtakım reformlara gitmiştir. Ekber Şah’ın kurduğu sistemle birlikte ülke toprakları eyaletlere ayrılmış ve bu eyaletlerde kendi içerisinde hiyerarşik bir yapıya göre revize edilmiştir. Örneğin; Hindistan’ın en önemli vilayetlerinden Sind, Orissa, Dekken, Pencap, Keşmir, Gucerât, Bengal gibi bölgeler eyalet olarak kurulmuş ve bu eyaletlerin başına da birer vali veya o zamanki adıyla "sûbedar” (sipehsâlâr) atanmıştır. Eyaletler ise kendi içerisinde "serkâr” adı verilen kazalara/ilçelere, bunlarda "pergene” adı verilen köylere ayrılmış ve her birinin başına idareyi ve asayişi sağlamakla görevli memurlar tayin edilmiştir. Dolayısıyla kaynakların bize sunduğu bilgilerden hareketle bu çalışmada Babürlülerde eyalet teşkilatının önemine değinilmiş ve kendi içerisindeki hiyerarşik yapının ne şekilde işlediği kaynaklar ışığında ifade edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, bu araştırmanın Hindistan Türk tarihi araştırmalarına referans bir çalışma olması amaçlanmıştır.Keywords : Babürlülerde Eyalet Teşkilatı, Babürlüler, Hindistan Türk Tarihi, Sûbe, Serkar