- Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 5 Issue: 9
- I. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA SİVAS DARÜLMUALLİMİN-İ İBTİDAİ MEKTEBİ VE MEKTEPTEN MEZUN OLANLARIN DURUM...
I. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA SİVAS DARÜLMUALLİMİN-İ İBTİDAİ MEKTEBİ VE MEKTEPTEN MEZUN OLANLARIN DURUMU
Authors : Ibrahim Tamar
Pages : 347-358
Doi:10.53718/gttad.1098501
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2023-01-20
Article Type : Research
Abstract :Eğitim bir toplumun veya bir devletin gelişebilmesi ve ilerleyebilmesi için en önemli araç niteliği taşımaktadır. Nitelikli eğitim olmadan başarı sağlanması, refah düzeyinin artması, üretim yapılması veya güç kazanılması oldukça zordur. Keza eğitim insanların hayatında tarihin başlangıcından bu yana her zaman ehemmiyetini korumuştur. Farklı coğrafyalar, farklı etnik gruplar ve inanışların bulunmasından dolayı eğitimde hiçbir zaman tek sistem veya birlik düşünülemez. Bu sebeple her toplum kendi inançlarıyla bağdaşan bir eğitim metodu uygulamaya gayret göstermiş ve böylece birçok eğitim modeli teşekkül etmiştir. Eğitimin önemini kavrayan ülkeler gelişim sağlamış ve diğer ülkeler tarafından eğitim modelleri örnek alınmaya başlamıştır. Türk Devletleri de genel olarak inanılan dine uygun olarak eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmüştür. Eğitim alanında yapılan yenilikler bazı zamanlar büyük fayda sağlasa da bazı zamanlar topluma ciddi anlamda zararlar vermiştir. Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ikiliklerin çıkması, eğitim sisteminin köklü değişikliklere uğraması ve bu süreçte savaşların da yaşanmasıyla Türk Toplumu ciddi anlamda yıpranmıştır. Osmanlı Devleti’nde eğitim sistemi ve müesseseleri cumhuriyet dönemine kadar birçok kez değişime uğramıştır. Bilhassa 19. yüzyıldan itibaren önemli ıslahatlar yapılmış ve modern anlamda birçok mektep açılmıştır. İlk ve orta okul düzeyinde mekteplerin çoğalmasıyla acilen öğretmene ihtiyaç duyulmuştur. Nitekim 19. yüzyıldan önce resmi olarak öğretmen yetiştiren kurumlar mevcut değildi. Öğretmen ihtiyacı genel olarak Medrese mezunlarından karşılanmaktaydı. Zamanla medrese sistemindeki bozulmalar ve talebe sayısının artmasıyla nitelikli öğretmen bulmak zorlaşmaya başladı ve yetersiz kaldı. Bu eksikliği gidermek maksadıyla 1848 yılında resmi olarak ilk öğretmen okulu açılmıştır. Öğretmen okulları kısa bir zaman içinde vilayetlerde de tesis edilmeye başlamış ve zamanla sayıları artmıştır. Bunlardan bir tanesi de ilkokula öğretmen yetiştirmek üzere Sivas’ta açılmıştır. Ancak 20. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti’nin girdiği savaşlar yeni yeni kurulan ve gelişmeye başlayan mektepleri ciddi anlamda etkilemiş bulunmaktaydı. Özellikle I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla seferberlik ilan edilmiş ve mali sıkıntılar yaşanmıştır. Ayrıca birçok geçici kanun çıkarılmış, talebe ve muallimlerden bazıları askere çağrılmış, bazı eğitim kurumları kapatılmış veya ara vermek zorunda kalmıştır. Sivas Darülmuallimin Mektebi’nde öğrenim gören talebeler ve mezun olan öğretmenler de bu savaştan etkilenmiştir. Kimisi silah altına alınmış, kimisi vefat etmiş, kimisi de esaret altına düşmüştür. Ancak yaşanan olumsuzluklara rağmen faaliyetlerini devam ettiren bir mektep profili çizmiştir. Savaş başlamadan önceki yıllarda mezun olan öğretmen adaylarının da birçoğunun öğretmenlik mesleğini icra edemeden cephelere çağrılması ve sonrasında bu öğretmenlerin yaşadıkları, eğitim tarihimiz açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Sivas’ta öğretmen yetiştirmek üzere açılan Darülmuallimin-i İbtidai Mektebi’nin, I. Dünya Savaşı öncesindeki genel yapısı ve işleyişi hakkında özet olarak bilgi verildikten sonra, I. Dünya savaşı yıllarındaki faaliyetleri, talebeleri, mezunları ve önceki yıllarda mektepten mezun olan birçok muallimin akıbeti hakkında bilgi vermek amaçlanmaktadır. Söz konusu dönem ile ilgili Osmanlı arşiv belgeleri ve diğer yardımcı kaynaklar kullanılarak bilgiler sunulacaktır.Keywords : I. Dünya Savaşı, Darülmuallimin, Eğitim, Öğretmen