ANTALYA’DA EVLİLİK VE BOŞANMA (1918-1919)
Authors : Hatice Durgun
Pages : 283-316
Doi:10.53718/gttad.1039355
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2022-01-20
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti’nde nikâhların kadıdan alınan izinname ile kıyılması esas olmasına rağmen, buna her zaman riayet edilmemiş ve izinsiz kıyılan nikâhlarla ilgili davalarda mahkemenin işi zorlaşmıştır. Hâkimden izinname almadan kıyılan nikâhlarda yaşanan suiistimalleri önleyebilmek için Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın sonlarına doğru nikâh akitleri daha sıkı denetlenmeye başlanmıştı. Bundaki en önemli amaçlardan biri akitlerde çiftlerin evlenirken kayıtlara geçirilen kimlik bilgileri, mehir, şahit, vekil ve varsa şartlara dair verilen bilgilerin, zaman içerisinde çiftler arasında görülmesi muhtemel hukukî işlemlere de mesnet teşkil etmesiydi. Bu sayede kadının haklarının güvence altına alınarak mağduriyet yaşamaları engellenmeye çalışılmıştı. Devlet bir taraftan evlilik akitleri üzerinde bu şekilde denetimini arttırmaya çalışırken öte yandan evliliği, dolayısıyla doğurganlığı özendirici bir nüfus politikası gütmekteydi. Özellikle Birinci Dünya Savaşı’nda yaşanan nüfus kayıplarının telafisi için doğumlar, dolayısıyla evlilikler devlet tarafından teşvik edilirken bir taraftan da tüm Osmanlı tebaasının evlilik ve boşanma işlemlerinin düzenlenmesine yönelik çalışmalar hızlandı. Savaşlar nedeniyle şehit sayısındaki artış ve birçok askerin yaşamından haber alınamaması, geride kalan nafakadan mahrum ailenin hayatını idame ettirebilmesi ve kadının yeniden evlenebilmesi önündeki en büyük engellerden biriydi. Zira kadı sicilleri askere giden eşlerinden haber alamayan veya şehit olduklarını ispat etmeye yönelik, çok sayıda kadının açtığı dava ile doludur. İşte hem savaş ortamının aile teşekkülü ve dağılması üzerine getirdiği yükün azaltılabilmesi, hem de evlilik ve boşanmaların daha sistemli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi, 1917 yılında Hukuk-ı Aile Kararnamesi’nin çıkarılma gerekçelerinden biri olmuştu. Bu makale Kararname’nin yürürlüğe girmesinin ardından Antalya’da Kararname hükümleri gereğince tutulan evlilik ve boşanma kayıtlarının incelenmesini konu almaktadır.Keywords : Evlilik, Boşanma, Osmanlı İmparatorluğu, Hukuk-u Aile Kararnamesi, Antalya.