MARAŞ MEKTEB-İ İDADİSİ
Authors : Sevim Dumanoğlu
Pages : 211-226
Doi:10.53718/gttad.1015920
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2022-01-20
Article Type : Research
Abstract :Toplumun şekillenmesinde oldukça önemli bir rol oynayan eğitim, Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından itibaren üzerinde önemle durduğu alanlardan biri olmuştur. Özellikle modernleşme kapsamında yapılan yeniliklerde eğitim yeniden ele alınmış, eğitimin teşkilat yapısında ve kurumlarında önemli değişiklikler söz konusu olmuştur. Eğitim tarihi açısından önemli bir adım olan ve 1869 yılında ilan edilen Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile eğitim ilk kez sistemli bir hale getirilmiştir. Kurumlar yeniden düzenlenmiş ve ilk defa rüştiye mekteplerin üzerinde bulunan ve orta öğretimin bir basamağı olan idadi mekteplerinin açılması kararlaştırılmıştır. İlk 1873 yılında İstanbul ve yakınlarında açılan bu mektepler, 19. yy sonlarından itibaren vilayetlere kadar yaygınlaştırılmıştır. Bu bağlamda coğrafi konumu ve nüfusu açısından önemli bir sancak olan Maraş’ta da bir idadi mektebinin eksikliği hissedilmiş ve mektebin bir an evvel açılması için önemli bir uğraş verilmiştir. Çalışma konumuz olan Maraş Mekteb-i İdadisi’nin açılışı, 20. yüzyılın ilk yıllarında gerçekleşmiştir. 1892 yılında Maraş’ta bir idadi mektebi açılmak istenmiş ancak masrafları tam olarak karşılanamadığından açılamamış ve rüştiye mektepleri ıslah edilmekle yetinilmiştir. Fakat ıslah edilen rüştiye mekteplerinde verim tam sağlanamamış, idadi eğitim almak isteyenler eskiden olduğu gibi bağlı bulunduğu vilayete yani Halep İdadi Mektebi’ne gönderilmiştir. Oysa Halep İdadi Mektebi, sancaklardan gelen talepleri karşılayabilecek fiziki imkana sahip değildi. Bu durumda maarif idarecileri ve halk, 1896 yılından itibaren ilgili birimlere Maraş’ta bir idadi mektebinin acilen açılması gerektiğini bildirmiştir. Yapılan yazışmalar sonucunda Maraş’ta gerek eğitim gerek terbiye için idadi mektebinin açılmasının lüzumlu olduğu anlaşılmış. 1899 yılında Maraş Rüştiye Mektebi, idadiye dönüştürülerek idadi eğitim vermeye başlamıştı. 1901 yılında Maarif Nezareti, Maraş’ta bir idadi mektebinin inşası için hazırlıklara başlamış ve hazırlıkların tamamlanması ile 8 Aralık 1901 tarihinde Maraş Mekteb-i İdadisi’nin açılış töreni yapılmıştır. Böylece Maraş İdadi Mektebi, ortaöğretimin bir basamağı olarak eğitim öğretime başlamıştır. Beş yıl nehari (gündüzlü) eğitim veren mektepte öğrenci kabulü, muallim tayini, ders programı gibi konular Maarif Nezareti tarafından çıkarılan nizamnameler doğrultusunda gerçekleşmiştir. Zamanla idadi mekteplerinde yapılan değişiklikler ve gelişmeler Maraş İdadi bünyesinde de söz konusu olmuştur. Mektepte eğitimde devamlılığın sağlanmasına oldukça önem verilmiştir. İlk açıldığı yıldan itibaren eğitimin başarılı bir şekilde sürdürülmesi için gerekli fiziki ve akademik ortam sağlanmıştır. Maraş Mekteb-i İdadisi, 1920 yılının sonlarında ülkenin içerisinde bulunduğu savaş yılları ve savaş sonuçlarına rağmen ayakta kalmayı başarabilmiş ve 1922 yılında kapanmıştır. Maraş Mekteb-i İdadisi’nin açılışı ve tarihsel gelişiminin anlatıldığı bu çalışma ile şehrin eğitim tarihine önemli katkılar sağlamak amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada; Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nin eğitim ile ilgili kalemleri taranmıştır. Salnamelerden, süreli ve resmi yayınlardan, araştırma-inceleme eserlerin ilgili kısımlarından faydalanılmıştır.Keywords : Osmanlı Devleti, Eğitim Tarihi, Maraş, İdadi, Mektep