- Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 3 Issue: 6
- İLHANLI DEVLETİ'NİN HİCÂZ BÖLGESİ İLE İLİŞKİLERİ
İLHANLI DEVLETİ'NİN HİCÂZ BÖLGESİ İLE İLİŞKİLERİ
Authors : Özkan Dayi
Pages : 251-260
Doi:10.53718/gttad.951550
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2021-07-20
Article Type : Research
Abstract :Mengü Kaan’ın Ön Asya’daki Moğol varlığını güçlü bir şekilde tesis etmek amacı ile bu coğrafyaya tayin ettiği kardeşi Hülegü’nün Horasan, İran ve Azerbaycan bölgelerini tamamen ele geçirmesinden sonra Abbâsî hilafetinin hâkim olduğu Irak’a askerî anlamda yönelmesi akabinde İlhanlı-Hicâz bölgesi ilişkilerinin dolaylı olarak başladığı görülmektedir. Hülegü’nün Ön Asya’ya gelişi ile kurulan İlhanlı Devleti, Irak bölgesinden geçen hac yollarına hâkim olması ve Mekke emirliği için Hicâz bölgesinde ortaya çıkan çatışmalara taraf olması ile Hicâz bölgesi üzerinde özellikle XIV. yüzyılın başlangıcında önemli bir siyasî faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. İlhanlı coğrafyasından hac yolculuğuna çıkan Müslümanların organizasyonu ve emniyeti için İlhanlı yönetimi tarafından Hac Emîrliği müessesesi de meydana getirilmişti. Bu da bizlere İlhanlıların, Hicâz bölgesinde su sıkıntısı çeken hacıların sorunlarını gidermeye çalışmasıyla ve aynı zamanda İlhanlıların Irak hac kafilesi ile gönderdikleri hediyeler ile Hicâz bölgesi ile yakından ilgili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada da İlhanlı Devleti’nin Hicâz bölgesi ile olan ilişkilerini, yukarıda kısaca bahsettiğimiz konular çerçevesinde daha geniş bir şekilde ele almayı hedeflemekteyiz. İlhan Hülegü zamanından itibaren başlayan İlhanlıların Hicaz bölgesi ile ilişkileri, özellikle Gâzân Han ve Olcâytû Hanlar zamanında siyasî açıdan zirve dönemini yaşamıştır. Horasan, İran, Irak, Azerbaycan ve Anadolu gibi geniş coğrafyalarda yaşayan Müslüman halkın ihtiyaçları, Müslüman İlhanlı devlet adamlarının ve İlhanlı hükümdarlarının tutumu açısından Gâzân Mahmûd Han dönemine kadar Müslüman ahalinin lehinde ve aleyhinde değişkenlik gösteren bir durumda idi. Bu dönemde İlhanlı ülkesinin çoğunluğunu teşkil eden Müslüman halkın İlhanlıların kontrolüne geçen Hac yolunun yine bu devlet adamları tarafından açılmasını beklemekten başka seçenekleri yoktu. Bu bağlamda İlhanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar İlhanlıların Hac organizasyonuna bakış açılarını ve Hicaz bölgesi ile olan siyasî ilişkilerini dönemin kaynaklarını merkeze alarak açıklamaya gayret edeceğiz.Keywords : İlhanlı Devleti, Hicâz, Hac, Mekke Emirliği., İlhanlı Devleti, Hicâz, Hac, Mekke Emirliği.