HERATLI FAHRÎ VE ESERLERİ
Authors : Sonay Ünal
Pages : 293-308
Doi:10.53718/gttad.941994
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2021-07-20
Article Type : Research
Abstract :Hem Türk hem de İran edebiyatı ve tarihi için önemli katkılar sunmuş olan Fahrî b. Mevlânâ Muhammed Emîrî-i Herevî (ö. 16.yüzyıl sonları), Türk asıllı devlet adamı ve şair Mevlânâ Emîrî-i Horâsânî’nin oğludur. Horasan’ın Herat vilâyetinde dünyaya gözlerini açmıştır. Herat’ta doğduğu için "Herevî”, "Heratî” nisbeleri ile anılmaktadır. Bunların yanı sıra "Emirî” nisbesi de kendisi için kullanılmaktadır. "Fahrî-i Herevî” adıyla şöhret bulmuş olup hicrî onuncu asrın önemli mütercim, şair ve yazarlarındandır. Fahrî-i Herevî’nin nam-ı diğer Heratlı Fahrî’nin büyük şöhretinden bahsedilmesine rağmen hayat hikâyesi hakkında derli toplu bir bilgi bulunmamaktadır ve kendisi ile ilgili çok az kaynakta bilgi vardır. Var olan bilgiler de birbirinin tekrarı niteliğinde olup son derece sınırlı, yetersiz ve eksiktir. Fahrî-i Herevî ve eserleri hakkında Hindistan ve İran sahasında çalışmalar yapılmış olduğunu belirtmek gerekir. Ancak eserleriyle Türk tarihi ve edebiyatına da katkı sunmuş döneminin Türk asıllı mühim şair ve ediplerinden olmasına rağmen Fahrî-i Herevî ülkemizde pek bilinmemektedir, denilebilir. Fahrî-i Herevî’den bizleri haberdar kılıp onun Ravzatu’s-Selâtîn adlı eserinin önemini bizlere aşikâr kılan ilk kişi tarihçi merhum Mehmed Fuad Köprülü’dür. Günümüz bazı araştırma kitaplarında ve makalelerinde onun kaleme almış olduğu ve konusu itibarıyla alanında ilk olarak nitelendirilen iki kıymetli eserinin varlığından sadece söz edilmektedir. İsimleri anılan iki eserinin dışında muhtelif alanlara katkı sağlayan, yüzyıllar ötesinden günümüze ulaşmış, henüz pek bilinmeyen başka birkaç eseri daha vardır. Hülasa hem yaşamı hem de eserleri hakkında noksanlığa binaen bu makalede Fahrî-i Herevî’nin çok az bilinen hayatı, edebi kişiliği ve eserleri elde edilen bilgiler eşliğinde detaylı bir şekilde ortaya konmaya çalışılacaktır.Keywords : Fahrî-i Herevî, Letâifnâme, Tuhfetu’l- Habîb, Bostân-i Hiyâl, Heft Kişver, Senâyiu’l-Hüsn, Ravzatu’s-Selâtîn, Cevâhiru’l-‘Acâyib