SAFEVİLER DÖNEMİNDE TEBERRAİLER
Authors : Farbod Mazlumi
Pages : 77-84
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-01-20
Article Type : Research
Abstract :Müslümanlar arasında Hz. Muhammed’in vefatı ardından hilafet ve imamet olgusu üzere fikir ayrılığı yaşanmış ve bu fikir ayrılığı iki önemli mezhep olan Sünnilik ve Şiiliğin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. İslam tarihi boyunca her iki mezhepte farklı devletler tarafından resmi mezhep olarak ilan edilmiş ve tebliğ edilmiştir. Devletler tarafından diğer mezhebe mensup halk veya devletlere karşın çeşitli sahalarda politikalar geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Bu uygulamalardan birisi de tarih boyunca her iki mezhepte de görülen karşıt mezhebe yürütülen lanet ve aşağılama faaliyetidir. Safevi Devleti dönemindeyse Şah I. İsmail ile birlikte devlet teşkilatlandıktan sonra bu gelenek yerine getirmiştir. Sünni bir aileye mensup olan Şah I. İsmail devletini kurduktan sonra Şia mezhebini resmileştirerek mezhebin yayma politikasına başlamış ve bu doğrultuda Teberrai Teşkilatını kurmuştur. Şah I. İsmail Teberraileri hem Şiiliği yayma aracı hem de o dönemde komşuları ve çekişme halinde olduğu Sünni mezhep Özbek ve Osmanlı Devletine karşın siyasi bir araç olarak kullanmıştır. Şah I. İsmail’in temellerini attığı bu teşkilat Safevi Devletinin ikinci hükümdarı Şah Tahmasb döneminde daha sistematik bir hale bürünerek devletin bir parçası haline gelmiştir. En parlak dönemini Şah Tahmasb saltanatında yaşayan Teberrailer’in faaliyetleri Şah II. İsmail’in tahta geçmesiyle birlikte kısıtlanmış ve neredeyse bitme noktasına ulaşmıştır. Burada hem hükümdarın kendi düşüncesi hem de Sünni ve Teberra karşıtı bazı Şii kitlelerin şiddetli muhalefetleri etkili olmuştur. Şah Abbas ve diğer Safevi hükümdarları dönemindeyse aynı şekilde Teberra faaliyetleri kısıtlanmıştır. Lakin her ne kadar kısıtlanmalar getirilse de Teberra faaliyetleri irili ufaklı zümreler tarafından yürütülmüştür. Safevi Devletinin ardından Afşar, Zend ve Kaçar Devletleri döneminde Şii halkın kültürüne yerleşmiş olan bu gelenek yasaklamalara rağmen bazı zümreler tarafından devam ettirilmiştir.Keywords : Teberrailer, Safevi Devleti, Sünnilik, Şiilik