Fıkıh Usûlünde Mutlak\'ın Mukayyed\'e Haml\'i
Authors : Murat Sari
Pages : 704-731
View : 38 | Download : 33
Publication Date : 2023-12-22
Article Type : Other
Abstract :Mutlak ve mukayyed İslâm Fıkıh Usûlü ile ilgili iki farklı kavramdır. Nassların anlaşılmasında önemli bir yere sahiptir. Mutlak, herhangi bir kayıtla kayıtlanmamış bir lafız olup kendi cinsinde yaygın olan fert veya fertlere delâlet eder. Mukayyed ise vasıf, hal, gaye ve şart gibi kayıtlar ile kayıtlanan şeyin mâhiyetine delâlet eden lafızdır. Gerek Kur\'ân ve gerekse Hadis nasslarında, mutlak olarak yer alan bir lafız takyîdine dair herhangi bir delil bulunmadıkça bütün İslâm hukukçularınca, mutlak olarak kabul edilir ve o nasstan o doğrultuda hüküm istinbât edilir. Eğer mutlak lafzın mutlaklığını takyîd edecek herhangi bir delil sabit olursa mutlak lafız, mukayyed lafza hamledilerek mukayyed lafzın hükmü ile amel edilir. Ancak İslâm hukukçuları, mutlakın hangi durumlarda mukayyed’e hamledilip hangi durumlarda hamledilmeyeceği konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Mukayyed lafzın da aynı şekilde aksi bir delil sabit olmadığı sürece mukayyed olarak kabul edileceğinde İslam hukukçuları görüş birliği içerisindedirler. Mutlak ve mukayyed kavramlarından doğan görüş farklılıkları İslâm fürû\' fıkhında ihtilaflara yol açmıştır. Bu çalışmamızda söz konusu "mutlak’ın mukayyed’e haml’i” ele alınmıştır. Konu işlenirken ayrıca konunun anlaşılması için mutlak ve mukayyed kavramaları ve bu kavramların fıkıh usûlü içerisinde değerlendirilen bazı kavramlarla ilişkisine de yer verilmiştir. Bu nedenle çalışmamız giriş ve üç ana başlıktan oluşmaktadır. Girişte, kısaca konumuzun fıkıh usûlü ilmi içerisindeki yerine değinildi, birinci başlıkta konumuzun üzerinde cârî olduğu mutlak ve mukayyed kavramları ve bu kavramların tanımları yapıldı, ikinci başlıkta söz konusu kavramların hüküm açısından ne anlam ifade ettiği ele alındı, üçüncü başlıkta ise hamlin ne olduğu, mutlak’ın mukayyed’e haml’inin hangi durumlarda olabileceği, haml’in şartları ve bu konudaki usûl âlimlerinin görüşlerine örnekleriyle beraber yer verildi. Bu alandaki çalışmamızı yaparken İslâm fıkıh usûlü alanında yazılmış gerek klasik ve gerekse modern kaynaklara başvuruldu.Keywords : Fıkıh, Mutlak, Mukyyed, Haml, Takyîd