Me‘âni’l-Kur’ân Eserlerinin Tarihsel Süreci
Authors : Isa Hiziroğlu
Pages : 607-636
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-25
Article Type : Research
Abstract :Kur’an’ın nazil oluşundan sonra Kur’an’ın anlaşılması ve tefsiri-ne yönelik çalışmalar başlatılmıştır. Belâgat ve fesahati ile zirvede olan Kur’an ayetleri, dilcilerin odak noktası haline gelerek onla-rın dil bağlamında Kur’an’ı tefsir eden eserler kaleme almasında etkili olmuştur. Me‘âni’l-Kur’ân çalışmaları, kelimelerinin lügat anlamları, sarf yapıları ve gerekli i‘rab vecihlerinden yola çıkarak gerektiğinde Arap şiiri ve kıraat farklılıklarından yararlanılarak kapalı olan ayetlerin manalarının anlaşılması için kaleme alınan dil ağırlıklı tefsir çalışmalarıdır. Dilbilimsel tefsirlerin ilk nüvele-rini oluşturan ve sonrasında i‘rabü’l-Kur’ân, garibü’l-Kur’ân gibi müstakil eserler ile zenginleşen tefsir faaliyetlerinin temelinde yer alan meâni’l-Kur’an adlı eserler dört yüzyılı aşkın süre boyunca birçok kişi tarafından kaleme alınmıştır. Vâsıl b. Atâ (ö.141/748) ile başladığı kabul edilen bu gelenek hicri altıncı yüzyılda Mah-mud b. Ebü’l-Hasan en-Nisâbûrî (ö.553/1158) ile son bulmuştur. Kur’an’ı doğru anlama çabalarının sonucu olarak ortaya çıkan me‘ânî eserlerinin altıncı yüzyıldan sonra kaleme alınmamasında birçok neden yatmaktadır. Me‘ânî eserlerinde sadece Arap dili ile ilgili açıklanmaya ihtiyaç duyulan kısımları ele alan dilciler, keli-me yapısı, cümle bilgisi ve anlam zenginliği alanında izahatlar yaparak henüz disiplin haline gelmeyen sarf, nahiv gibi dil ilim-lerinin temelinde etkin rol oynamışlardır.Keywords : Meanî, Kur\'an, Cümle, Sarf, Nahiv