- Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 19 Issue: 3
- Howard Brenton’ın Arabistan Ardından Lawrence Oyununa Althusserci Bir Yaklaşım
Howard Brenton’ın Arabistan Ardından Lawrence Oyununa Althusserci Bir Yaklaşım
Authors : Kağan Kaya
Pages : 1148-1165
Doi:10.21547/jss.721291
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2020-07-01
Article Type : Research
Abstract :Oyunlarının merkezine çoğunlukla tarihsel ve politik olguları taşıyan İngiliz tiyatro yazarı Howard Brenton, İkinci Dünya Savaşı sonrası İngiliz tarihinden beslenen oyun yazarları arasında yer alır. Brenton, İngiltere’nin başarısız iç ve dış siyasetinin yanısıra tarihsel ve siyasal sorunların nedenlerini açığa çıkarma amacı güder. Yazarın İngiliz siyasetini eleştirdiği "bir kahramanın trajikomedisi” (Brenton 2016b) olan Arabistan Ardından Lawrence isimli oyunu da bir istisna değildir. Oyunun Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde geçmesi, Türk tarihinden izler taşıması ve coğrafi sahnesinin Osmanlı’nın Büyük Dünya Savaşı’nda kaybettiği Orta Doğu toprakları olması oyunu ilginç kılan unsurlardır. Arabistan Ardından Lawrence, ilk kez 28 Nisan 2016 tarihinde Hampstead Theatre’da sahnelenmiştir. Bu tarih, Arap isyanının ve Sykes-Picot Antlaşmasının yüzüncü yıl dönümü olmasından dolayı gözardı edilmemelidir. Yeni yüzyılda Orta Doğu’daki çatışmaların, Arap baharı isyanlarının, Suriye’deki gelişmelerin olumsuz etkilerinin sürmesi, oyunu daha da ilginç hale getirir. Yazarın, oyunda İngiltere’nin terörle ilişkili güncel sorunları çözmede geçmişte yaptığı hataları görmesi gerektiğini savunduğu söylenmelidir. Ancak, bu çalışma, Arabistan Ardından Lawrence’ı başka bir açıdan ele alır; oyunun başkahramanı olan Lawrence’ı ideoloji kavramıyla inceler. Bu bağlamda, Fransız filozof Louis Althusser’in özellikle Marx İçin (2002), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (2002) ve Felsefi ve Siyasal Yazılar I (2004) isimli çalışmalarından faydalanır. Oyunun başkahramanının içinde bulunduğu karmaşa, Althusser’in Brechtyen Tiyatro anlayışı ışığında sanat ve tiyatro üzerine ele aldığı görüşlerinden yararlanılarak incelenir. Çalışma, Howard Brenton’ın kahramanını oluştururken, bir tiyatro hammadesi olarak ideolojiden nasıl yararlandığını ve İngiltere’nin politik yanlışları nedeniyle Lawrence’ın içine doğduğu bu ideolojiden nasıl olumsuz bir şekilde etkilendiğini, Althusserci bir yaklaşımla açıklığa kavuşturur.Keywords : Arabistan Ardından Lawrence, Howard Brenton, İdeoloji, İngiliz Tiyatrosu, Louis Althusser