- Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 16 Issue: 2
- Trachoma in Adıyaman and Besni in the Republican Era (1925-1975)
Trachoma in Adıyaman and Besni in the Republican Era (1925-1975)
Authors : Hamdi Doğan
Pages : 461-489
Doi:10.21547/jss.292366
View : 12 | Download : 5
Publication Date : 2017-04-27
Article Type : Research
Abstract :Trahom Hastalığı, göz kapaklarının altında oluşan kabarıklarla ortaya çıkan kirpiklerin içeriye doğru bükülerek korneada damarlaşma ve yaralar oluşmasına neden olan bulaşıcı bir hastalıktır. Zamanında teşhis ve tedavi edilmediği takdirde körlükle sonuçlanabilmekteydi. Türkiye’de kataraktan sonra ikinci sıklıkta görülen bir körlük nedeni olmuştur. Susuz yaşam ve çevre şartları hastalığın yayılmasını kolaylaştırdığı için kırsal alanlarda daha çok görülmüştür. Gerek Osmanlı Devletinin son yüzyılında gerekse Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkenin doğu ve güney-doğusundaki birçok şehir, kaza ve köyler trahomun doğurduğu sonuçlardan olumsuz biçimde etkilenmiş, özellikle Adıyaman, Besni, Gaziantep, Malatya, Kilis ve Urfa gibi yerleşim birimlerinde bu hastalık yaygın bir şekilde görülmüştür. O kadarki Adıyaman için "körler memleketi” denmesi yanında, Kilis’te de "körler çarşısı” denen bir yer bulunmaktadır. Ülke genelinde Trahoma karşı 1925 yılından itibaren sistemli, programlı ve özveriye dayanan bir mücadele başlatılmıştır. Başlangıçta Adıyaman ve Malatya’da açılan trahom hastaneleri, daha sonra trahomun etkilediği diğer vilayetlerde de açılmıştır. Ayrıca bu hastanelerin dışında dispanserler, seyyar teşkilatlar ile köy tedavi evleri de oluşturulmuştur. Hastalığın yaygın olduğu yerlerde her yıl taramalar yapılmış, tespit edilen trahomlu hastalar tedavi altına alınmıştır. Okullarda da benzer çalışmalar yürütülmüştür. Yine bu yörelerde trahomlu çocuklar için ayrı okullar dahi açılmıştır. Hastalığın en fazla etkilediği yerlerden olan Adıyaman ve Besni’de de trahomlu hasta sayısı, trahoma karşı yapılan mücadeleler ile halkın bundan nasıl etkilendiği gibi hususlar, bu çalışmada tespit edilmiştir. Cumhuriyet Arşivi yanında, kaynak olarak döneme ait yerel ve ulusal basın taranmış, buradaki bilgiler değerlendirilmiştir. Ayrıca konu ile ilgili rapor, hatıra ve diğer bilimsel araştırmalardan da faydalanılmıştır.Keywords : Trahom, Adıyaman, Besni, Salgın, Körlük