- Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 13 Issue: 2
- Cultural Contacts and Cross-Cultural Interactions in Mesopotamia during the 6th-5th Millennia BC
Cultural Contacts and Cross-Cultural Interactions in Mesopotamia during the 6th-5th Millennia BC
Authors : Izzet Çivgin
Pages : 359-404
Doi:10.21547/jss.256821
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2014-12-01
Article Type : Other
Abstract :Bu makale, tarihöncesinden günümüze uzanan "kolonileşme” hareketi ve bunun kültürel değişmeye etkisini ele almaktadır. Amaç, "Ubeyd’in yayılışı” denen ve karmaşık toplumun gelişini haber veren sosyoekonomik evrimin temel karakteristikleri ile Mezopotamya’nın güneyinden kuzeyine doğru gerçekleşen kültürel yayılmanın işleyişini incelemektir. Arkeologlar, MÖ. 4. binyılda tarihin ilk şehirli-devletli toplumlarına ev sahipliği yapan Uruk (Güney Mezopotamya) maddi kültürünün kuzey ve batı yönünde genişlemesini "Uruk yayılımı” olarak adlandırmışlardır. 6-5. binyıllarda ise, hiyerarşik toplum düzenine doğru önemli adımlar atılmışsa da, kent (ve siyasal örgütlenme tarzı olarak devlet) ortaya çıkmış değildir. Kendinden sonra gelen Uruk’taki duruma benzetilerek "Ubeyd yayılımı” adı verilen bu süreçte de, tabakalı topluma özgü maddi kültür varlıkları yine Güney Mezopotamya’dan (Ubeyd ve komşu yerleşimlerden) kuzeye yayılmıştır. Diğer taraftan bu çalışma, bazı arkeologların (kurumsallaşma eğilimi gösteren siyasal örgütlenmeye işaret ettiğinden) şeflik adını uygun gördüğü bu "devlet-öncesi karmaşık toplum” tipinin Yakın Doğu topraklarına hangi şartlarda yayıldığını ortaya koymayı hedeflemektedir. Uruk yayılımının aksine, Ubeyd kültürel evreninin genişlemesini kolonileşme tezine dayandırmakta zorlanılmaktadır, ancak diğer varsayımlar da (takas; öykünme ya da kültürleşme; teknoloji transferi) olguyu tek başlarına açıklamakta yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple, konuya ilişkin soruların yanıtı aranırken arkeologların önerdiği bütün modelleri tek tek gözden geçirmek gerekmektedirKeywords : Ubeyd Yayılımı, Karmaşık Toplum, Takas, Kültürleşme, Kolonileşme, Teknoloji Transferi